Ο πατέρας της ήταν εκδότης εφημερίδας με ιδιαίτερα φιλελεύθερες ιδέες για την εποχή του και πάθος για τη δημοσιογραφία. Η Ζωγράφου φοίτησε στο Λύκειο Κοραής και στο καθολικό γυμνάσιο των Ουρσουλινών στη Νάξο. Κατά την διάρκεια της γερμανικής κατοχής και ενώ ήταν έγκυος, φυλακίστηκε για αντιστασιακή δράση και γέννησε στην φυλακή την θυγατέρα της, μετέπειτα ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη (1943–2003). Μετά την απελευθέρωση, εργάσθηκε ως δημοσιογράφος σε γνωστά περιοδικά και εφημερίδες, ταξιδεύοντας παράλληλα πολύ στην Ευρώπη και στις Ανατολικές χώρες.
Από τη θέση του δημοσιογράφου αντιτάχθηκε στη δικτατορία του Παπαδόπουλου. Δημοσίευσε μικρά έργα της σε λογοτεχνικά περιοδικά και πρωτοεμφανίστηκε στην βιβλιογραφία το 1949 με την συλλογή από νουβέλες με τίτλο «Αγάπη». Έγινε ευρύτερα γνωστή 10 χρόνια αργότερα, με το βιβλίο της για τον Νίκο Καζαντζάκη, «Νίκος Καζαντζάκης, ένας τραγικός».
Kατά τη διάρκεια της δικτατορίας (1967–1974) δημοσίευε στο δεκαπενθήμερο περιοδικό ΓΥΝΑΙΚΑ – που απευθυνόταν σε καλλιεργημένες γυναίκες της μέσης τάξης – άρθρα με ανατρεπτικό και πολιτικά τολμηρό περιεχόμενο που έκρυβαν τον κίνδυνο να εξοργίσουν την στρατιωτική εξουσία. Εξέφρασε έτσι τις δυνάμεις της νεολαίας που επρόκειτο αργότερα να κάνουν τη δική τους εξέγερση. Τα άρθρα εκείνα έμπασαν στον Τύπο της εποχής ένα καινούργιο ρεύμα ελευθερίας και ανανεώσεως και έγιναν σημεία αναφοράς και ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον – όχι μόνον για τις γυναίκες αναγνώστριες του περιοδικού, που είδε την κυκλοφορία του να απογειώνεται. Έδινε τότε διαλέξεις και οι αίθουσες ήταν κατάμεστες από νέο κυρίως κόσμο.
Το 1971 έγραψε και το βιβλίο της για τον Ελύτη, «Ο ηλιοπότης Ελύτης», το οποίο είχε δώσει στον ίδιο να το διαβάσει πριν αυτό δημοσιευτεί. Ο Ελύτης δεν το ενέκρινε και την απέτρεψε –σχεδόν της απαγόρευσε– να το δημοσιεύσει. Εκείνη όχι απλώς το δημοσίευσε, αλλά και σε δημόσιες διαλέξεις της φανέρωσε, με πολλή στενοχώρια, την αποδοκιμασία του ποιητή για το βιβλίο της. Ο Οδυσσέας Ελύτης –που αργότερα βραβεύθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας– ίσως ήταν ευαίσθητος να μην «παρερμηνεύεται» η ποίησή του, αλλά και η Ζωγράφου υπερασπίστηκε το δικαίωμά της να γράφει αυτά που είδε στην ποίησή του. Αυτή η πνευματική ελευθερία, η εγρήγορση και η έντιμη μαχητικότητα είναι χαρακτηριστική της Ζωγράφου σε όλα όσα έκανε και έγραψε, ακόμη και στα «λάθη» της. Δημοσίευσε 24 βιβλία (μυθιστορήματα, νουβέλες και δοκίμια) που έχουν κάνει αλλεπάλληλες εκδόσεις. Έγραψε σημαντικά δοκίμια για Έλληνες και ξένους συγγραφείς. Επιπλέον, το μυθιστόρημά της «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994) διασκευάστηκε για την ελληνική τηλεόραση. Ο λόγος της υπήρξε αντισυμβατικός και χαρακτηρίστηκε ως η σκοτεινή θεά Εκάτη της λογοτεχνίας μας.
Στις 2 Οκτωβρίου 1998 έφυγε από τη ζωή η συγγραφέας Λιλή Ζωγράφου, η δημιουργός των «Οι Εβραίοι κάποτε» (1966), «Επάγγελμα: Πόρνη» (1978), «Η Συβαρίτισσα» (1987), «Η αγάπη άργησε μια μέρα» (1994). Το τελευταίο διασκευάστηκε και προβλήθηκε από την ΕΡΤ το 1997.
Που έδυ μου το κάλλος – Λιλή Ζωγράφου
Αχάριστη καρδιά δε σου ‘φτασαν τόσα χρόνια που σε περίμενα; Χωρίς μέτρο σ΄αγάπησα. Και χωρίς έλεος φέρθηκα στους δικούς μου. Ούτε τη μάνα μου δεν έκλαψα όταν πέθανε. Απ’ όλους με χώριζε η βαριά σκιά σου. Τεράστια σαν τις αποστάσεις που μας χώριζαν, σαν τη σιωπή σου που πολλαπλασιαζόταν με τους χρόνους σε θάνατο διαρκείας. Ποτέ δεν αγάπησα τόσο όσο πόνεσα για το χαμό σου. Πόσους; Τριάντα; Κι οι μέρες τριακόσιες εξήντα πέντε κι οι νύχτες διπλάσιες.
Eικονογράφηση: Γιάννη Τζερμιά
Νουβέλα, Γαβριηλίδης, 1992, 36 σελ.
Η αγάπη άργησε μια μέρα – Λιλή Ζωγράφου
Μια παλιομοδίτικη ιστορία που ξετυλίγεται σαν μαγευτικό παραμύθι, χάρη στην ομορφιά και τη λαχτάρα των νεαρών ηρωίδων που αντιστέκονται στον αμείλικτο χρόνο, περιμένοντας καρτερικά την προσγείωση του μεγάλου έρωτα. Γιατί υπήρχε μια εποχή που η αγάπη αργούσε να ‘ρθει.
Αντίθετα με τη νεαρή ηρωίδα που, έρμαιο του παρορμητικού της ενστίκτου, παραδίδεται σ’ έναν άγγελο που την περιμένει στο υπόγειο του σπιτιού της. Και τολμά να ζήσει συναρπαστικές περιπέτειες για να εξελιχθεί εν αγνοία της σε κατακτήτρια της πιο ουσιαστικής ελευθερίας. Γιατί η ελευθερία και τότε, πριν πενήντα χρόνια, και πάντοτε προκύπτει, όχι από συλλόγους και κραυγαλέα μανιφέστα, αλλά από την ατομική συνειδητοποίηση, που διαλέγει τελικά το προσωπικό ήθος, αγνοώντας τους περιορισμούς των έξωθεν απαγορεύσεων.
«Από τα 23 βιβλία μου είναι εκείνο που με πόνεσε περισσότερο, θα το έλεγα ερωτικό αν δεν κυριαρχούσε σ’ αυτό η απάνθρωπη σκληρότητα της πατριαρχικής οικογένειας. Οι βασικοί χαρακτήρες είναι καθωσπρέπει γυναίκες που σπαταλούν τη ζωή τους στις κοινωνικές συμβάσεις και την ερωτική στέρηση.»
Λιλή Ζωγράφου, Τα Νέα
Μυθιστόρημα, Αλεξάνδρεια, 1994, 175 σελ.
Νύχτωσε αγάπη μου, είναι χθες – Λιλή Ζωγράφου
Η συναρπαστική ζωή μιας γυναίκας από την αρχή μιας ερωτικής διαδρομής ώς πάντα, από χθες ώς χθες.
Μα γιατί τελικά;
Μακάρι να ’ξερα! Ποινή ή κατάρα; Ποιοι νόμοι διαφεντεύουν την άναρχη ζωή μου, τόσο αχάριστα σκληρή. Πόσο εγκληματικά στέρησα την παρουσία μου κι έλειψα από ανθρώπους που μ’ αγάπησαν εγκαταλείποντάς τους στον πανικό της μοναξιάς που προκαλούσε η απουσία μου! Μάτια γεμάτα ικεσία, αυτό θυμάμαι, σερνικών και θηλυκών αλλά και ζώων, σκύλους, γάτους. Πώς εγκατέλειψα τόσα πλάσματα που αγαπούσα; Κι όλο πήγαινα, πού πήγαινα;
Νουβέλα, Αλεξάνδρεια, 1995, 104 σελ.
Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης – Λιλή Ζωγράφου
«Η πίστη μου στον έρωτα; Μα ποια πίστη είν’ αυτή; Δεν έχω μείνει πιστή σε κανέναν έρωτα.»
Κι όμως θ’ αγαπήσει τον Καρυωτάκη.
Από παιδί την προσανατόλιζαν μέσα στο τούνελ του αποβλακωτικού συναισθηματισμού. Αυτή όμως δε μένει εκεί να πεθάνει στα σκοτάδια του. Καλπάζει και βρίσκει την έξοδο. Την έξοδο που πραγματοποιούν οι σημερινές γενιές. Και βγαίνει επιτέλους στο γυμνό φως που της αποκαλύπτει μια έρημο. Είναι το αύριο της ανθρωπότητας. Το δικό μας σήμερα, αν προτιμάτε. Τι θα κάνει εκεί η Πολυδούρη, ολομόναχη; Θα πιστέψει πως το πρόσωπο ενός ποιητή τόσο κλειστού, τόσο σαρκαστικού σαν του Καρυωτάκη, είναι ο άλλος οργισμένος, ο καινούργιος Αδάμ. Και πως οι δυο τους θα ‘ναι, όχι οι πρώτοι διωγμένοι, μα οι πρώτοι αυτοεξόριστοι, οι πρώτοι φυγάδες της κόλασης προς τον παράδεισο της αυτογνωσίας. Και, φυσικά η πλάνη της είναι απροσμέτρητη.
Ποίηση, Δοκίμιο, Αλεξάνδρεια, 1996, 189 σελ.
Ο ηλιοπότης Ελύτης – Λιλή Ζωγράφου
Είμαι αδύνατη μπροστά στον Ελύτη. Όχι γιατί είναι μεγάλος ποιητής -όσο είναι-, μα γιατί είναι μια μεγάλη φέτα Ελλάδα. Και για μένα ο τόπος μου είναι το ένα από τα δύο ιερά τέρατα της ζωής μου.
Δεν ήμουν λοιπόν απλώς συγκινημένη ξεκινώντας την εργασία αυτή.
Υπάρχουν ελάχιστοι δημιουργοί και τα γεννήματά τους, που όταν τα μελετώ, τους ψηλαφώ, τους προσεγγίζω, νιώθω να μου παραλύουν το κορμί, να με αδειάζουν όπως ο ερωτικός σπασμός.
Ποίηση, Δοκίμιο, Αλεξάνδρεια, 1997, 91 σελ.
Νίκος Καζαντζάκης – Λιλή Ζωγράφου
Ένας τραγικός
«Ο “Καζαντζάκης” της κ. Ζωγράφου διαβάζεται με μια πνοή, όπως διαβάζει κανείς ένα καλό μυθιστόρημα, έχει παλμό, έχει ευαισθησία, έχει χάρη, αφηγηματικά προσόντα και παρουσιάζει μιαν αξιόλογη αυθόρμητη κριτική ικανότητα. Γνωρίζει τη συνταγή την οποία ολίγοι από μας γνωρίζουν: να φτιάχνουν ένα βιβλίο κριτικής που να διαβάζεται άνετα και ευχάριστα.»
Ιστορία και κριτική, Αλεξάνδρεια, 1997, 313 σελ.
Η Συβαρίτισσα – Λιλή Ζωγράφου
Να την λοιπόν τη Συβαρίτισσά μου έτοιμη να την αγαπήσετε όπως και γω. Την κυοφορούσα τρία χρόνια και είκοσι επτά αιώνες ώσπου την είδα να γεννιέται στους κήπους της Σύβαρης. Κείνης της αποικίας των Αχαιών από τις πρώτες που αναστήθηκαν στα νότια της Ιταλίας γύρω στα 725 π.Χ. Μια πόλη-κράτος πάμπλουτη, δημοκρατική, με ειρηνόφιλη συνείδηση κι ευτυχισμένο λαό. Πόλη λιχούδα, λαίμαργη, φιλήδονη, φιλόμουση, γεμάτη σεβασμό για την ελευθερία των ανθρώπων και τους πολίτες γεμάτους σεβασμό για τον πλησίον τους. Εκεί ανακάλυψα την πάναγνη της ελευθερίας Ελένη ασημάδευτη ακόμη, πριν την καταχωρίσει ο Ησίοδος στους ένοχους γιατί γεννήθηκε γυναίκα. Ανέγγιχτη από τη μισαλλοδοξία του αντρικού ρατσισμού γιατί αυτή γεννά. Πριν ο φονικός Δράκων καταδικάσει την αυτοδιάθεση του σώματός της βαφτίζοντάς την μοιχεία και πλαστογραφηθεί η πολυγαμική Πηνελόπη με τους σαράντα εραστές στην ανέραστη υφάντρα του έπους.
Μυθιστόρημα, Αλεξάνδρεια, 1997, 372 σελ.
Παλαιοπώλης αναμνήσεων – Λιλή Ζωγράφου
Πάει καιρός που κυκλοφορώ γυμνός
Δεν ήμουν πια κατηγορούμενος ούτε ένοχος
Ποιος αθώωσε την αθωότητά μου
Πού πάει η ενοχή μου σε διακοπές;
Μια ατέρμονη εξορία ή μια ατέρμονη ενοχή μένει η ζωή μου
Ένας ματαιωμένος επαναστάτης συνταξιοδοτούμενος δια την εκποίησή μου
Ο άγιος Βαλεντίνος αναρτήθηκε στο εικονοστάσι των γυναικών με τα χαρακτηριστικά μου.
Εισαγόμενα ευτελή σύμβολα αναιρούν καταθέσεις ζωής
Πάλι αναβλήθηκε η τελευταία Κρίση.
Μυθιστόρημα, Αλεξάνδρεια, 1998, 130 σελ.
Μου σερβίρετε ένα βασιλόπουλο, παρακαλώ – Λιλή Ζωγράφου
Όσοι τρέφονται με πλάνες γαμήλιας ευτυχίας, ουρανοκατέβατα βασιλόπουλα κι αγνές ελληνοπούλες, καλό είναι να μη διαβάσουν τούτο το βιβλίο, που εισβάλλει στα σπίτια σαν καβαλάρης ληστής και σαρώνει όλη την ψευδολογία της κοινωνικής αρετολογίας και ευτυχιολογίας, καρατομώντας μύθους, βασιλόπουλα και σταχτοπούτες.
Μέσα στις τρεις νουβέλες του βιβλίου η συγγραφέας μας παρασύρει με το σπαρταριστό της χιούμορ να βιώσουμε τρεις ολότελα διαφορετικούς κόσμους, όπου οι ήρωές τους κυνηγούν με τον τρόπο τους την ευτυχία. Ένα κουβάρι άνθρωποι χάλια, άθλιοι πελάτες του παζαριού της κατάπτυστης πλάνης, από μια κοινωνία ανίσχυρη να τροφοδοτήσει άλλο τις απάτες της. Μοναδικοί, οι αναλφάβητοι ήρωες της τρίτης νουβέλας, που πιστεύουν πως είναι χριστιανοί αλλά ζούνε σαν ειδωλολάτρες, οδηγημένοι και κατευθυνόμενοι μόνο από τα ένστικτά τους, αυθεντικοί και ανήθικοι σαν τη Φύση – ως προς την κοινωνική ηθική.
Αγκαλιάζοντας με μια απέραντη συμπόνια τα θύματα, σερνικούς και θηλυκές, η συγγραφέας δηλώνει: «Σερβίρετέ μου ένα βασιλόπουλο, σημαίνει, διαιωνίστε τη δουλεία μου. Ασφαλώς πρόκειται για το πιο αντιφεμινιστικό, αλλά υπέρ των γυναικών, βιβλίο που έγραψα».
Μυθιστόρημα, Αλεξάνδρεια, 1998, 197 σελ.
Και το χρυσάφι των κορμιών τους – Λιλή Ζωγράφου
Για τους αδιάκριτους: Όταν πρωτοβγήκε τούτο το βιβλίο στα 1961, με ρωτούσαν αν ήταν προσωπικό μου βίωμα. Για να μην επαναληφτεί η αδιακρισία, εξηγώ. Είχα πάντα ένα παράπονο: πως η οξύτερη αίσθηση απόλυτης βιολογικής ευτυχίας που ζούμε, η γαμική, εντείνεται, κορυφώνεται ώς την κραυγή του παροξυσμού, για να μας εκμηδενίσει εκμηδενιζόμενη. Τούτη η απερίγραπτη αίσθηση έχει μια γεύση αιωνιότητας. Που κανείς ωστόσο και τίποτα, δεν μπόρεσε ν’ απαθανατίσει, να περιγράψει, να σταματήσει. Πίστευα παράλληλα πως αυτή την αισθησιακή ευτυχία τη χρωστούμε στο σερνικό, όσο και στο κορμί μας. Αυτό προσπαθούσα ν’ απαθανατίσω. Μόνο σαν τέλειωσα τη γραφή κατάλαβα πως, πέρα από τον ύμνο μου στον άντρα-έρωτα, έστελνα κι ένα μήνυμα απελευθερωτικό στις γυναίκες.
Νουβέλα, Αλεξάνδρεια, 1998, 125 σελ.
Η γυναίκα σου η αλήτισσα – Λιλή Ζωγράφου
Άκου μήνυμα, αγάπη μου. Τρίτη, 24 του Γενάρη, με πήρε το Λενιό από τη Μίλατο αναστατωμένο, να μου αναγγείλει, τι θαρρείς; Πως ο δυνατός άνεμος ξερίζωσε ένα δέντρο από τον κήπο μου. Ο άνεμος; Ποιος άνεμος, ξαφνιάστηκα. Τι να ‘ναι ο άνεμος, πού τον ξανάκουσα; Δε βρίσκομαι χρόνια τώρα κλεισμένη μέσα δω με τούτους τους ανθρώπους; Του μυθιστορήματος, λέω, που τέλειωσε απόψε. Τι; Πώς μπήκε δω ο άνεμος και μου τους παίρνει πάνω από το τραπέζι που δε λέω να ξεκολλήσω, καταπονημένη και τρομαγμένη, πως έτσι και σηκωθώ θα κοπεί ο λώρος, τόσα χρόνια τώρα που οι ήρωές μου και γω ανατινάζαμε τράπεζες, αμερικάνικες βάσεις, κοροϊδεύαμε τους μπάτσους, εκμεταλλευόμαστε ο ένας του άλλου τις ανάγκες, για λίγη αγάπη, λίγη αγάπη, πολλή δικαιοσύνη. Εμένα μου λες! Μόνο το σκηνικό άλλαξε. Ο Προμηθέας μετακόμισε από το βράχο στα Λευκά Κελιά. Ποιος άνεμος, θε μου, τι άνεμος ήταν αυτός που φύσηξε τόσο δυνατά κι έσβησε το σκοπό του τραγουδιού του ήρωα στην τελευταία σελίδα -ήταν τελικά το εύρημά μας, και των δυο μας- μπας κι ακούσουν οι άλλοι, μπας κι αποσπάσει την προσοχή των ανθρώπων που δεν ακούνε πια την εκκωφαντική σιωπή της ανθρώπινης μοναξιάς. Και γω, καθισμένη δω, καμάρωνα τις τελευταίες μεγάλες του δρασκελιές, με τις παλάμες πάνω στον πορτοκαλή καρτονένιο φάκελο, που ‘κλεισε και μου ‘κλεψε τη συντροφιά του και τη χαρά να νταντεύω την αγιάτρευτη μοναξιά του. Ποιος άνεμος; Και τι θα γίνω τώρα γω, χωρίς την πλάνη πως πολεμώ την αδικία κι αυτή θα μου ορμήξει να με τρυπά από παντού. Ποιο δέντρο; Ειδοποίησε ποτέ κάποιος, κανέναν σας, πως εγώ είμαι δω, ξεριζωμένη από τον Παράδεισο της αδιαφορίας και της άγνοιας; Πως η αγριάδα όλων των ανέμων φυσάει ανειρήνευτα και με διατρυπά, ανυπεράσπιστη; Τι κάνω εδώ, Μαίρη, αγάπη μου, με τα μάτια να
(ένα ατέλειωτο γράμμα)
Μυθιστόρημα, Αλεξάνδρεια, 1998, 227 σελ.
Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στ’ άλογο – Λιλή Ζωγράφου
Πώς είναι έτσι σκληρός ο χρόνος; Γιατί σκοτώνοντας τα μέλη της, μαραίνοντας την επιδερμίδα της, εξουδετερώνοντας το σωματικό της σφρίγος, άφησε ακέραιη την αφή και την όρασή της που γνώριζαν τόσο απόλυτα την ομορφιά; Μα ο φόβος της δε γεννήθηκε από το χρόνο, αλλά από τους άντρες κι από την καταδίκη τους για τη γυναικεία της υπόσταση. Κι αυτό το φόβο μισούσε. Και λάτρευε στη φοράδα της την απουσία του. Μα το άλογο ήταν δικό της. Η μοναξιά του ήταν η δική της μοναξιά. Τώρα πια αποκλειόταν να παραιτηθεί.
Νουβέλα, Αλεξάνδρεια, 1998, 112 σελ.
Επάγγελμα πόρνη – Λιλή Ζωγράφου
Προειδοποίηση: Δεν πουλώ ύφος, στυλ, λογοτεχνία. Δεν γράφω διηγήματα. Καταθέτω γεγονότα και συμπτώματα της εποχής που ζω. Όλα όσα γράφω συνέβησαν. Σε μένα ή σε άλλους. Χρόνια τώρα σπαταλιέμαι, παρακολουθώντας όλα κι όλους. Η ζωή περνά από μέσα μου, με διαποτίζει με την ασκήμια της, με γεμίζει λύσσα με την αδικία της την οργανωμένη, με ταπεινώνει με την ανημποριά μου ν’ αντιδράσω, να επαναστατήσω αποτελεσματικά, να υπερασπιστώ το μαζικό μας εξευτελισμό. Αν ξαναγινόμουν είκοσι χρόνων θα ξεκινούσα από τις κορφές των βουνών, αντάρτης, ληστής, πειρατής, ν’ ανοίξω τα μάτια εκείνων που δέχονται αδιαμαρτύρητα τη μοίρα τους, όσο και κείνων που εθελοτυφλούν. Όχι, η επανάστασή μου, δε θα στρεφόταν κατά του κατεστημένου και του συστήματός του, αλλά εναντίον εκείνων που το ανέχονται. Θα σκότωνα, θα τσάκιζα την κακομοιριά, την υποταγή, την ταπεινοφροσύνη. Η γη έτσι κι αλλιώς δε χωρά άλλους ταπεινούς και καταφρονεμένους. Όπως δε χωρά άλλα φερέφωνα…
Διηγήματα, Αλεξάνδρεια, 1998, 174 σελ.
Από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα – Λιλή Ζωγράφου
Η ιστορία του φαλλού
“Για να μπορέσω όμως ως γυναίκα να παρουσιάσω στην κοινωνία μια εναλλακτική λύση στην πατριαρχία (και τι απομένει από το γυναικείο κίνημα αν δεν μπορεί να το κάνει αυτό;) πρέπει πρώτα να μάθω ποια ήμουν πριν η πατριαρχία με υποβιβάσει σ’ αυτό που είμαι σήμερα.”
Εύα (σύζυγος του Ernest Borneman)
“Γιατί από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα; Μα η Μήδεια διέθετε την επίγνωση του σώματός της και το πάθος του σε αντίθεση με τη Σταχτοπούτα που καθόταν άβουλη δίπλα στο τζάκι μη περιμένοντας και μη διεκδικώντας τίποτα. Τα παραμύθια είναι οι καθρέφτες κάθε εποχής. Το τέλος της μητριαρχικής εποχής έφτιαξε το μύθο της Μήδειας. Στον σφύζοντα από ανδρική ισχύ πατριαρχικό κόσμο των δύο τελευταίων αιώνων ξεπήδησε η αθλιότης της Σταχτοπούτας που δεν περίμενε ούτε κατά διάνοιαν το βασιλόπουλο, να όμως που της προέκυψε. Η πρώτη τους επαφή έγινε με το πόδι που μπήκε στο γοβάκι. Σε αντίθεση με τη Μήδεια, που ερωτεύτηκε μέχρι τρέλας τον Ιάσονα (που εδώ σημαίνει ότι τον επιθυμούσε με όλο της το κορμί) και για χάρη του έκλεψε τον θησαυρό του πατέρα της – πράξη πρώτη, γιατί ακολούθησαν κι άλλα, και τον έπεισε να την απαγάγει…
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται τον άνδρα από την πρώτη δυνατή (κατά τη φαντασία μου) παρουσία του ώς την πραγματική ιστορία της διαδρομής του μες στους αιώνες…
Όλη η ιστορία του αρχαίου κόσμου παραλλαγμένη προκαλεί τη δυσπιστία, καθώς γίνεται φανερό ότι αντιπαλεύει δυο εχθρούς που θα ‘θελε να καταχωνιάσει βαθιά μέσα στη γη. Από τη μια τη μητριαρχική γυναίκα, την περιβλημένη με μαγική δύναμη, θεά εκ θεών, την αξιωμένη σε κάθε κρίσιμη ώρα με αξεπέραστο κύρος. Και από την άλλη να θαφτεί αμετάκλητα το παρελθόν και μαζί του εκείνος ο άνδρας που επί χιλιετηρίδες αγνοούσε τη συμμετοχή του στη διαιώνιση και γι’ αυτό ζούσε βαθιά ταπεινωμένος σαν κατώτερος και περίπου άχρηστος…
Η αρχαία Τραγωδία -πέρα από την πρωτοφανή έμπνευση του ποιητικού λόγου και την απροσδόκητα άρτια επεξεργασία του- ήταν βασικά εκπαιδευτική και γι’ αυτό επικίνδυνη. Όλοι οι ποιητές-τραγωδοί εμφανίζονται μ’ ένα συγκεκριμένο στόχο στα έργα τους, να διδάξουν, να παραδειγματίσουν, ακόμα και να τρομοκρατήσουν το κοινό, για παρελθόντα γεγονότα όπως η αιμομιξία, ο φόνος συζύγων κ.ά. Επιδίωκε δηλαδή η Τραγωδία σε πρώτο πλάνο την εξημέρωση του ανθρώπου και τη μετάβασή του από το ανομοθέτητο Μητριαρχικό καθεστώς σ’ ένα νομοθετημένο κόσμο και μια οριοθετημένη κοινωνία. Φωτεινός πνευματικός ηγέτης του κόσμου αυτού ήταν ο Απόλλων, υπεύθυνος μιας νέας ανθρωπιστικής, ειρηνευτικής ηθικής, αλλά πατριαρχικής στο έπακρον…»
Λιλή Ζωγράφου
Δοκίμιο, Αλεξάνδρεια, 1998, 228 σελ.
Σύγχρονός μας ο Κάφκα – Λιλή Ζωγράφου
110 χρόνια από τη γέννησή του: 1883-1993
«Το να φιλοδοξήσει κάποιος να δώσει μια ταυτότητα στον Κάφκα είναι ό,τι πιο τολμηρό μπορεί να γίνει. Διότι ο Κάφκα δεν ήταν επίκαιρος όταν γεννήθηκε, στα 1883, ούτε όταν πέθανε, στα 1924, αλλά ούτε και στα 1960 που κάνουμε εδώ, στην Ελλάδα, την πρώτη μας γνωριμία μαζί του. Ο Κάφκα γίνεται παγκόσμια επίκαιρος μόλις τώρα, φρέσκος, ολοζώντανος, μόλις στην έξοδό μας από τον εικοστό αιώνα…
Ο Κάφκα ήταν -για μας τους Δυτικούς- ο ακατανόητος και για την περίοδο που ζούσε, αλλά και επί δεκαετίες αργότερα, ως τα 1985, οπότε διαβάζεται πλέον σαν παγκόσμιος χρονικογράφος του τέλους του αιώνα μας.»
Ερμηνεία και κριτική, Αλεξάνδρεια, 1999, 67 σελ.
Η γυναίκα σου η αλήτισσα (1984)
Η Συβαρίτισσα (1987)
Παλαιοπώλης αναμνήσεων (1991)
Η αγάπη άργησε μια μέρα (1994), Αλεξάνδρεια
Η Συβαρίτισσα (1997), Αλεξάνδρεια (Ε)
Παλαιοπώλης αναμνήσεων (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Η γυναίκα σου η αλήτισσα (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Νουβέλες
Αγάπη (1949)
Και το χρυσάφι των κορμιών τους (1961)
Οι καταραμένες (1963)
Μου σερβίρετε ένα βασιλόπουλο (1982)
Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στ’ άλογο (1982)
Νύχτωσε αγάπη μου κι είναι χθες (1990)
Που έδυ μου το κάλλος (1992), Γαβριηλίδης
Νύχτωσε αγάπη μου, είναι χθες (1995), Αλεξάνδρεια (Ε)
Μου σερβίρετε ένα βασιλόπουλο, παρακαλώ (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Και το χρυσάφι των κορμιών τους (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Η γυναίκα που χάθηκε καβάλα στ’ άλογο (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Διηγήματα
Επάγγελμα πόρνη (1978)
Επάγγελμα πόρνη (1998), Αλεξάνδρεια (Ε)
Ποίηση
Παραλήρημα σε ντο μείζονα (1992)
Δοκίμια-Μελέτες-Κριτικές-Αρθρα
Ν.Καζαντζάκης – Ενας τραγικός (1959)
Μαρία Πολυδούρη – Απαντα (επιμέλεια – βιογραφικό σημείωμα) (1960)
Οι εβραίοι κάποτε (1966)
Ο ηλιοπότης Ελύτης (1971)
Παιδεία, ώρα μηδέν ή της εκμηδένισης (1972)
Αντιγνώση – Τα δεκανίκια του καπιταλισμού (1974), Αλεξάνδρεια
17 Νοέμβρη 1973 – Η νύχτα της μεγάλης σφαγής (1974)
Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης (1977)
Κάφκα, ο σύγχρονός μας (1993)
Κώστας Καρυωτάκης, Μαρία Πολυδούρη και η αρχή της αμφισβήτησης (1996), Αλεξάνδρεια (Ε)
Οι Εβραίοι κάποτε (1996), Βιβλιοπωλείον της Εστίας (Ε)
Ο ηλιοπότης Ελύτης (1997), Αλεξάνδρεια (Ε)
Νίκος Καζαντζάκης (1997), Αλεξάνδρεια (Ε)
Από τη Μήδεια στη Σταχτοπούτα (1998), Αλεξάνδρεια
Σύγχρονός μας ο Κάφκα (1999), Αλεξάνδρεια (Ε)
Θεατρικά έργα
Τι απόγινε κείνος που ήρθε να βάλει φωτιά (1972)
Τιμή ευκαιρίας για τον Παράδεισο (1976)
Συλλογικά έργα
Συνταγές μέσα από τη λογοτεχνία (2013), Alter – Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Μεταφράσεις
Πολιτικοί λόγοι του Τσε Γκεβάρα
Απαντα και το παιδαγωγικό έργο του Ιβάν Ιλιτς “Να λευτερώσουμε το μέλλον”
Πηγές: EKEBI, Biblionet, wikipedia.org, Αλεξάνδρεια
