Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και πολιτική θεωρία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Η διδακτορική διατριβή με τίτλο “Greece 1941-1949: From Resistance to Civil War”, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Macmillan (1992). Έχει εκδώσει έντεκα ποιητικά βιβλία, με πιο πρόσφατα τη δίγλωσση, συλλεκτική έκδοση “Η επιφάνεια των πραγμάτων” (2006) και τις συλλογές “Διακοπές στην πραγματικότητα” (2009), “Σονέτα της συμφοράς” (2011) και “H ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού” (2011), τα δοκίμια “Ο άλλος τόπος” (1994), “Ποιον αφορά η ποίηση;” (2007) και “Το διπλό όνειρο της γραφής” (μαζί με τον Χρήστο Χρυσόπουλο, 2010) και τη χιουμοριστική ανθολόγηση “Britannica” (2004). Έχει επίσης μεταφράσει έργα κορυφαίων ποιητών, όπως οι Walt Whitman (“Επιλογή ποιημάτων”, 1986), Εzra Pound (“Χιου Σέλγουιν Μώμπερλυ”, 1987, “Αποσπάσματα και σχεδιάσματα των Κάντος CΧ-CXX”, 1991), T.S. Eliot (“Τέσσερα κουαρτέτα”, 2012), Wallace Stevens (“Adagia”, 1993, “Δεκατρείς τρόποι να κοιτάς ένα κοτσύφι και άλλα ποιήματα”, 2007), e.e. cummings (“33x3x33”, 2004), John Ashbery (“Αυτοπροσωπογραφία σε κυρτό κάτοπτρο”, 1995), Michael Longley (“Το χταπόδι του Ομήρου”, 2008), Anne Carson (“Λίγα λόγια”, 2013), William Blake (“Oι γάμοι του Ουρανού και της Κόλασης”, 1997 -υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης), Sbigniew Herbert (“Η ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα”, 2001), κ.ά. Διηύθυνε το περιοδικό “Ποίηση”, επί 15 χρόνια. Σήμερα διευθύνει το νέο περιοδικό “Ποιητική” (τ.1, 2008). Διδάσκει Ιστορία και Πολιτική Θεωρία στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος (Deree) και δημιουργική γραφή ποίησης στους κύκλους σεμιναρίων των εκδόσεων Πατάκη, ενώ στο παρελθόν έχει διδάξει το ίδιο μάθημα στο Εθνικό Κέντρο Βιβλίου.
Υπνοβασίες (1983), Πλέθρον
Πωλητής θαυμάτων (1985), Πλέθρον
Τρόπος του λέγειν (1986), Υάκινθος
Άσπονδος αναίρεσις (1989), Ρόπτρον
Η νοσταλγία των ουρανών (1994), Νεφέλη
Adieu (1996), Νεφέλη
Ο άγγελος της ιστορίας (1999), Νεφέλη
Μετά το τέλος της ομορφιάς (2003), Νεφέλη
Η επιφάνεια των πραγμάτων (2006), Διάττων
Διακοπές στην πραγματικότητα (2009), Πατάκης
Σονέτα της συμφοράς (2011), Πατάκης
H ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού (2011), Πατάκης
Η εύθραυστη επικράτεια των λέξεων (2013), Νεφέλη
Αυτοπροσωπογραφία του λευκού (2018), Εκδόσεις Πατάκη
Adieu (2020), Νεφέλη
Πεζογραφία
Το κρυφό ημερολόγιο του Χίτλερ (2016)
Τώρα θα μιλήσω εγώ (2020), Εκδόσεις Πατάκη
Δοκίμια-Μελέτες-Χιούμορ-Κριτική
Ο άλλος τόπος (1994), Νεφέλη
Britannica (2004), Νεφέλη
Ποιον αφορά η ποίηση (2007), Πόλις
Το διπλό όνειρο της γραφής (μαζί με τον Χρήστο Χρυσόπουλο) (2010), Πατάκης
Γιατί γράφω ποίηση (2015), Άγρα
Britannica (2019), Νεφέλη (Ε)
Αφηγήσεις
Το αίμα νερό (2014), Πατάκης
Παιδική λογοτεχνία
Αλφαβητάρι για μικρά και μεγάλα παιδιά (2008), Μεταίχμιο
Αλφαβητάρι για μικρά και μεγάλα παιδιά (2017), Άγρα (E)
Συλλογικά έργα
Το Αιγαίο: Μια διάσπαρτη πόλη (2006), Futura
Τα ποιήματα του 2006 (2007), Κοινωνία των (δε)κάτων
Ελληνική ιστορία (2007), Εκδοτική Αθηνών
Τα ποιήματα του 2007 (2008), Κοινωνία των (δε)κάτων
Τα ποιήματα του 2008 (2009), Κοινωνία των (δε)κάτων
Το διπλό όνειρο της γραφής (2010), Εκδόσεις Πατάκη
Τα ποιήματα του 2009 (2010), Κοινωνία των (δε)κάτων
Γράμμα σ’ ένα παιδί για τη φιλαναγνωσία (2012), Εθνικό Κέντρο Βιβλίου
Γιάννης Δουβίτσας 1943-2003 (2013), Νεφέλη
Δίκτυα εξουσίας στη νεότερη Ελλάδα (2014), Αλεξάνδρεια
Ξένων αιμάτων τρύγος (2014), Γαβριηλίδης
Τα πάθη στη λογοτεχνία (2016), Εκδόσεις Καστανιώτη
Ωρολογιακοί μηχανισμοί (2018), Νεφέλη
Οι καλύτερες ιστορίες με φαντάσματα (2019), Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Μεταφράσεις
Walt Whitman, Εzra Pound, Wallace Stevens, John Ashbery, Carlo Goldoni, William Blake, Zbigniew Herbert, Fernando Pessoa, Michael Longley
Βραβεία
Βραβείο Ποίησης από το Hellenic Foundation της Μ. Βρεττανίας (1988)
Βραβείο του περιοδικού «Διαβάζω» για το βιβλίο του «Διακοπές στην πραγματικότητα» (2010)
Αυτοπροσωπογραφία του λευκού – Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών (2018)
Υπνοβασίες – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Πλέθρον, 1983, 43 σελ.
Πωλητής θαυμάτων – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Πλέθρον, 1985, 60 σελ.
Η νοσταλγία των ουρανών – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Νεφέλη, 1991, 57 σελ.
Ο άλλος τόπος – Χάρης Βλαβιανός
Σημεία ποιητικής
Ερμηνεία και κριτική, Νεφέλη, 1994, 82 σελ.
Adieu – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Νεφέλη, 1996, 105 σελ.
Ο άγγελος της ιστορίας – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Ερατώ, 1998, 16 σελ.
Ο άγγελος της ιστορίας – Χάρης Βλαβιανός
Ποίηση, Νεφέλη, 1999, 118 σελ.
Μετά το τέλος της ομορφιάς – Χάρης Βλαβιανός
Ποιήματα 1998-2002
Ποίηση, Νεφέλη, 2003, 101 σελ.
Britannica – Χάρης Βλαβιανός
Στιγμιότυπα μιας διαφορετικής, αλλά πάντοτε ίδιας, ανθρώπινης κωμωδίας
“Ο Νίτσε έχασε τα μυαλά του γιατί σκεφτόταν πολύ. Εγώ σκέφτομαι ελάχιστα άρα δεν κινδυνεύω να τα χάσω”, αναφώνησε ο Νιζίνσκι στο φρενοκομείο.
“Ένα ζευγάρι μπότες είναι προτιμότερες σε κάθε περίπτωση από τον Πούσκιν. Ο Πούσκιν είναι μια βλακώδης πολυτέλεια.” Ο Ντοστογιέφσκι σε άρθρο του στην εφημερίδα Epocka.
“Ψαρόσουπα”. Ο Σαλβαντόρ Νταλί σχολιάζοντας έναν πίνακα του Τζάκσον Πόλοκ.
“Δεν διαβάζω ποτέ ένα βιβλίο πριν γράψω κριτική γι’ αυτό, για να μην είμαι προκατειλημμένος υπέρ του”. Ο Σίντνεϋ Σμιθ στον μπάτλερ του, όταν ο τελευταίος τον ρώτησε αν είχε διαβάσει την “Πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας” του Γίββωνα.
Ο Ροσσίνι φορούσε πάντοτε περούκα. Όταν έβρεχε, φορούσε δύο.
“Γλυπτό είναι αυτό στο οποίο σκοντάφτεις όταν κάνεις μερικά βήματα πίσω για να κοιτάξεις έναν πίνακα”. Ο Μπαρνέτ Νιούμαν απαντώντας σε σχετική ερώτηση φοιτητή της Σχολής Καλών Τεχνών της Νέας Υόρκης.
Χιούμορ, Ιστορία και κριτική, Νεφέλη, 2004, 213 σελ.
Η επιφάνεια των πραγμάτων – Χάρης Βλαβιανός
Poema de dez faces: Συνθετικό ποίημα σε δέκα μέρη με φόντο τη Βραζιλία
Ποίηση, Διάττων, 2006
Ποιον αφορά η ποίηση; – Χάρης Βλαβιανός
Σκέψεις για μια τέχνη περιττή
Οι συζητήσεις για την παρακμή της πολιτιστικής σημασίας της ποίησης ασφαλώς δεν είναι κάτι καινούργιο. Όσοι αναλαμβάνουν να την υπερασπιστούν, από τον σερ Φίλιπ Σίντνεϋ και τον Σέλλεϋ ως τον Στήβενς και τον Χήνυ, προσπαθούν να αποδείξουν πως το “γενναίον ψεύδος” της ποίησης, ό,τι δηλαδή ο Πλάτων τόσο φλογερά απέρριψε (έχοντας, ωστόσο, ο ίδιος προστρέξει επανειλημμένα σ’ αυτό), είναι πολύτιμο μέρος της αίσθησής μας για τη ζωή. Σήμερα, όμως, συχνότερα παρά ποτέ, απαγγέλλεται η οριστική καταδίκη της ποίησης: η “τέχνη των τεχνών” έχει αποβιώσει· βιβλία και άρθρα με τίτλους όπως “Ο θάνατος της ποίησης” ή, ακόμη πιο τελεσίδικα, “Ο θάνατος της λογοτεχνίας” κατάντησαν οι κοινοί τόποι της νεότερης λογοτεχνικής κριτικής και θεωρίας.Το ανά χείρας βιβλίο αντικρούει αυτές τις πένθιμες εξαγγελίες, συνηγορώντας σθεναρά υπέρ της “περιττής” αναγκαιότητας της ποίησης.
Το πρώτο μέρος του, που τιτλοφορείται “Η εύθραυστη επικράτεια της ποίησης”, περιλαμβάνει σαράντα ένα σύντομα κείμενα, τα οποία επικεντρώνονται στη σχέση της ποίησης με τη γραφή, την κριτική, τη σιωπή, την ιστορία, και συνδιαλέγονται με το έργο ποιητών όπως ο Σέλλεϋ, ο Μπάιρον, ο Τρακλ, ο Παλαμάς, ο Σικελιανός, ο ‘Έλιοτ, ο Πάουντ, ο κάμμινγκς, ο Μοντάλε, ο Σεφέρης, ο Άσμπερυ, ο Μπρόντσκ και ο Χήνυ. Στο δεύτερο μέρος, που φέρει τον ενδεικτικό τίτλο “Minima Poetica”, εκτίθενται σκέψεις, με τη μορφή αφορισμών και λυρικών θραυσμάτων, πάνω στο ποίημα και τα υλικά με τα οποία κατασκευάζεται. Το τρίτο μέρος καταλαμβάνει ένα εκτενές δοκίμιο, όπου τίθεται το ερώτημα αν όντως η λογοτεχνία, όπως ισχυρίζονται πολλοί μεταμοντέρνοι θεωρητικοί, οδεύει προς τον θάνατο της. Το βιβλίο κλείνει με την ενότητα που δανείζεται τον τίτλο της από τον στίχο του Στήβενς “Όχι ιδέες για το πράγμα, αλλά το πράγμα το ίδιο”. Εδώ συντελείται η μετάβαση από τη θεωρία και τον λόγο περί ποίησης στην ποιητική πράξη, η οποία και δίνει έξι “ποιήματα ποιητικής”.
Δοκίμια, Πόλις, 2007, 254 σελ.
Αλφαβητάρι για μικρά και μεγάλα παιδιά – Χάρης Βλαβιανός
Το αλφαβητάρι ανοίγοντας έχεις ένα σκοπό:
στις ζωγραφιές να ψάξεις να βρεις το μυστικό,
γιατί κάθε λεξούλα που κρύβεται στο ποίημα
υπάρχει στην εικόνα, κι αν σου ξεφύγει – κρίμα!
Ένα ξεχωριστό αλφαβητάρι που μας ταξιδεύει στον ζωγραφικό κόσμο του Νίκου Εγγονόπουλου και εξοικειώνει τα παιδιά με την τέχνη. Σε κάθε γράμμα του αλφάβητου αφιερώνονται τέσσερις σελίδες με δύο έργα του Νίκου Εγγονόπουλου. Τα έμμετρα ποιήματα του Χάρη Βλαβιανού σχολιάζουν τα έργα επιλέγοντας κάθε φορά για το σκοπό αυτό μια διαφορετική λέξη που εικονίζεται στον πίνακα και ξεκινά από διαφορετικό γράμμα. Ένα μοναδικό και πρωτότυπο αλφαβητάρι, ένα αληθινό έργο τέχνης, σε επιμέλεια της Ερριέττης Εγγονοπούλου και της Ελένης Γερουλάνου, ελκυστικό για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας που αρχίζουν να μαθαίνουν το αλφάβητο, γοητευτικό για τα μεγαλύτερα παιδιά που αρχίζουν να διαβάζουν και τέλος συναρπαστικό για τους μεγάλους που κρύβουν μέσα τους ένα παιδί.
Zωγραφική: Νίκος Εγγονόπουλος
Ποίηση, Παιδική λογοτεχνία, Μεταίχμιο, 2008, 102 σελ. / Άγρα, 2017, 104 σελ.
Διακοπές στην πραγματικότητα – Χάρης Βλαβιανός
Ποιήματα· σχεδιάσματα· μεταγραφές
H ένατη συλλογή του Χάρη Βλαβιανού έχει τίτλο “Διακοπές στην πραγματικότητα”. Χωρισμένη σε τρεις εκτενείς ενότητες, περιέχει ποιήματα γραμμένα τα τελευταία έξι χρόνια. Αν και η θεματική των ποιημάτων ποικίλλει, όπως αντίστοιχα και οι μορφικοί πειραματισμοί που επιχειρούνται, βασικός άξονας του βιβλίου παραμένει το ζήτημα της “πραγματικότητας”.
Ο ποιητής δείχνει αμέριστη εμπιστοσύνη σε δύο ξεχωριστά “είδωλα” της γραφής: στο είδωλο της σκέψης και στο είδωλο που γεννά η γλώσσα. Γιατί κάθε ποίημα (ακόμα και στις μέρες μας, του μεταμοντέρνου σκεπτικισμού) αποτελεί ένα είδωλο κάποιας πραγματικότητας. Κάτι που προκύπτει από τη λέξη “είδος”, δηλαδή από αυτό που φαίνεται. Και σημαίνει αυτό που μπορεί να γίνει αντιληπτό με τις αισθήσεις μας. Να, λοιπόν, πού συναντιούνται η γλώσσα με τη σκέψη: βασικό μέλημα της ποίησης είναι να σταθεί απέναντι σε μια “πραγματικότητα” η οποία -το γνωρίζουμε πια- φτιάχνεται από σημεία.
H σχέση ανάμεσα στη μυθοπλασία και την πραγματικότητα τείνει όλο και περισσότερο να αντιστραφεί. Ζούμε σ’ έναν κόσμο μυθοπλασιών. Δεν έχει νόημα να κατασκευάζουμε realities. Η σημασία βαραίνει πλέον την πρόθεση: “Διακοπές ΣΤΗΝ πραγματικότητα” και όχι “ΑΠΟ την πραγματικότητα”.
Η ποίηση μας καλεί σε μια νέα συμμετοχή.
“Ό,τι χάνεται διασώζεται μέσα μας, ως αυτό που χάνεται”.
Η συλλογή περιέχει τις ενότητες: “Lacrimae Amantis”, “Πρόσωπα/προσωπεία” και “Η επιφάνεια των πραγμάτων”.
Βραβείο Ποίησης – Περιοδικό “Διαβάζω” 2010
Ποίηση, Εκδόσεις Πατάκη, 2009, 126 σελ.
Σονέτα της συμφοράς – Χάρης Βλαβιανός
Apologia pro vita et arte mea
Τα “Σονέτα της συμφοράς” συνοψίζουν όλους τους βασικούς σταθμούς της ποιητικής πορείας που έχει διαγράψει μέχρι τώρα ο Χάρης Βλαβιανός, ενώ την ίδια ώρα επιφέρουν μια καίρια τομή στο έργο του, το οποίο εμφανίζεται με μια ριζικά αναπλασμένη μορφή. Παίζοντας με την παράδοση του σονέτου, όπως έχει κατοχυρωθεί στην ευρωπαϊκή ποίηση, ο Βλαβιανός συναιρεί το παρελθόν με τη νεωτερικότητα σ’ ένα μεταμοντέρνο ιδίωμα το οποίο καταργεί τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο υψηλό και στο χαμηλό, στην κωμωδία και στο δράμα, αλλά και στο συνεκτικό νόημα ή στην αποσπασματική και ελλειπτική έκφραση. Με μια περσόνα η οποία μετατρέπει το αυτοβιογραφικό στοιχείο σε ολοζώντανη περιπέτεια της τέχνης του, ο ποιητής υιοθετεί ένα ύφος γεμάτο υποβλητικούς αιφνιδιασμούς. Καταφεύγοντας άλλοτε στη λεπτή ειρωνεία και άλλοτε στον αιχμηρό σαρκασμό και αυτοσαρκασμό, ο Βλαβιανός δείχνει, ήδη από τον δίσημο τίτλο της συλλογής, πως η ασέβεια μπορεί να αποτελέσει τη βασιλική οδό για την ανανέωση της ποιητικής ευαισθησίας”. – Βαγγέλης Χατζηβασιλείου
Ποίηση, Εκδόσεις Πατάκη, 2011, 88 σελ.
Η ιστορία της δυτικής φιλοσοφίας σε 100 χαϊκού – Χάρης Βλαβιανός
Από τους Προσωκρατικούς έως τον Ντερριντά
Εκατό φιλόσοφοι. Και η σκέψη τους συμπυκνωμένη σε 17 συλλαβές. Εγχείρημα όχι εύκολο αλλά σίγουρα προκλητικό, ενίοτε διασκεδαστικό, για κάποιον που βάλθηκε να παντρέψει τον αναλυτικό λόγο της δυτικής φιλοσοφίας με την πυκνή, μινιμαλιστική φόρμα της ανατολικής ποίησης. Και το πάντρεμα όχι πάντοτε “ιερό”, όπως θα το επιθυμούσαν οι καθαρόαιμοι φιλόσοφοι, αλλά και ολίγον σαρκαστικό, όπως το θέλησε ένας ποιητής ο οποίος διαβάζει φιλοσοφία με τον δικό του υστερόβουλο και κάποτε πλάγιο τρόπο.
Ποίηση, Εκδόσεις Πατάκη, 2011, 116 σελ.
Η εύθραυστη επικράτεια των λέξεων – Χάρης Βλαβιανός
Ποιήματα, σχεδιάσματα, μεταγραφές: 1991-2003
“Aπό τη “Νοσταλγία τών ουρανών” (1991) έως τό “Adieu” (1996) και από τόν “Άγγελο της ιστορίας” (1999) έως τό “Μετά τό τέλος της ομορφιάς” (2003), η αναδρομική επανέκδοση τεσσάρων εξαντλημένων ποιητικών συλλογών του Χάρη Βλαβιανού αναδεικνύει τή διαδρομή και τό ποιητικό στίγμα ενός δημιουργού πού ανασκάπτει συστηματικά τό ποιητικό υπέδαφος σέ αναζήτηση της φλέβας πού θά αρδεύσει μέ νέα ένταση τό έργο του, καί τολμά νά διανοίξει τή φόρμα του ποιήματος μέχρις εξαντλήσεως της ώστε νά υποδεχτεί τόν γόνιμο στοχασμό γύρω άπό τόν έρωτα, τήν ιστορία τών ιδεών και τών τεχνών, τήν πολιτική και τή φιλοσοφία. Συνδιαλεγόμενος μέ ετερόκλητα λογοτεχνικά είδη, ρεύματα και δημιουργούς, μεταγράφοντας, διασκευάζοντας ή ακόμη καί παρωδώντας τό ποιητικό τους ιδίωμα, αναζητώντας τους τρόπους μέ τους οποίους ή εμπειρία της ζωής μπορεί νά μετουσιωθεί σέ εμπειρία της γραφής, υποτάσσοντας τόν ενδιάθετο λυρισμό του στον στοχασμό, ο Χάρης Βλαβιανός αποκαλύπτει τους αρμούς της ποιητικής του καί ταυτόχρονα απαλλάσσει τήν ενδοσκόπηση από τόν σολιψισμό της γιά νά τήν ανασυνδέσει μέ τήν κοινή ανθρώπινη περιπέτεια.
Ποίηση, Νεφέλη, 2013, 281 σελ.
Το αίμα νερό – Χάρης Βλαβιανός
Μυθιστόρημα σε σαράντα πέντε πράξεις
Το αίµα νερό: γίνεται; Οι δυο λέξεις που συνάπτονται εδώ, η καθεµιά µε το δικό της ειδικό βάρος, και οι δυο µαζί µε την υγρή τους ζωτικότητα, παραπέµπουν απευθείας στη νομοτέλεια της λαϊκής σοφίας: όχι, δεν γίνεται. Και ο Χάρης Βλαβιανός, ένας ποιητής στην ωριµότητά του, µας θυµίζει ότι η φύση του αληθινού δηµιουργού ριζώνει στη διαρκή επιστροφή, στις εµµονές του, αλλά καρπίζει µόνο µε την ποιητική επίνοια, ώστε, κάθε φορά που επιχειρείται η επιστροφή, να συντελείται µε ανανεωµένους όρους ύφους και διευρυµένους ποιητικούς στόχους. Σ’ ένα ποιητικό βιβλίο, λοιπόν, αυτοπροσδιοριζόµενο ως «μυθιστόρηµα σε σαράντα πέντε πράξεις», συντίθεται µια µυθοπλασία του εαυτού, αλλά και µια επιτέλεση του ποιητικού εγώ: σταθερό θέµα το υποκείµενο, µέσο η ανασκαφή του προσωπικού, οικογενειακού τραύµατος, στιγµιότυπα που αναδύονται µε τους ελεύθερους συνειρµούς της µνήµης. Επιθυµία: αν όχι η συγχώρηση για ό,τι έχει πια παρέλθει, τουλάχιστον η λυτρωτική έκθεση· η απόφαση του ποιητή ν’αντικρίσει τα φαντάσµατά του στον καθρέφτη, να τους απευθυνθεί, να παίξει µαζί τους και να τους επιστρέψει ως δώρο συµφιλίωσης ένα (σχεδόν σπαρακτικό) µειδίαµα.
Αφηγήσεις, Εκδόσεις Πατάκη, 2014, 74 σελ.
Γιατί γράφω ποίηση – Χάρης Βλαβιανός
62 κατηγορηματικές και ολιγόλεξες απαντήσεις στο ερώτημα “Γιατί γράφω ποίηση”, 62 καταφατικά και σύντομα “επειδή”, επειδή υπάρχουν τόσοι αντίστοιχοι λόγοι ο Χάρης Βλαβιανός να συνεχίσει να γράφει ποίηση. Μέσα από αυτές τις απαντήσεις, ποιητικά και συνάμα δοκιμιακά credo, το βιβλίο γίνεται μια απολογία ζωής και ποίησης, ή μια υπεράσπιση της ποίησης, χάρη στην ποίηση και χάρη στην, άρρηκτα δεμένη μαζί της, ζωή. Γι’ αυτό οι απαντήσεις στο ερώτημα “Γιατί γράφω ποίηση” αντλούνται ισομερώς από την ίδια την ποίηση, από τον βαθιά εδραιωμένο δεσμό του Βλαβιανού με την ποιητική τέχνη, την ελληνική και την ξένη (τον Σολωμό, τον Σικελιανό, τον Μαλλαρμέ, τον Γέητς, τον Γουίλλιαμς, τον Σαίξπηρ, την Ντίκινσον, τον Αναγνωστάκη, τον Πάουντ, τον Έλιοτ, τον Ελύτη, τον Στήβενς, τον Άσμπερυ, τον Εμπειρίκο, τον Ώντεν κ.α.), και από τη ζωή του (από τα παιδικά του χρόνια μέχρι τη σχέση με τα δικά του παιδιά), αξεδιάλυτα συνδεδεμένη με την ποίηση.
Γιατί ο αναγνώστης να διαβάσει αυτό το βιβλίο; Επειδή ο καθένας και η καθεμία από εμάς εξακολουθούμε να έχουμε ανάγκη την ποίηση -είτε τη γράφουμε είτε την διαβάζουμε-, όσο και η ποίηση έχει ανάγκη εμάς. Ή, με τα λόγια του Βλαβιανού: “Επειδή ο Χέρμπερτ, περισσότερο και από τον Μίλος, μου έδειξε τι σημαίνει ‘εύθραυστη ανθρώπινη επικράτεια’”.
Δοκίμια, Άγρα, 2015, 80 σελ.
Το κρυφό ημερολόγιο του Χίτλερ – Χάρης Βλαβιανός
Φυλακές Λάντσμπεργκ, Νοέμβριος 1923 – Δεκέμβριος 1924
Στο “Κρυφό ηµερολόγιο του Χίτλερ” ο Χάρης Βλαβιανός ανασυνθέτει µε αριστοτεχνικό τρόπο την περίοδο του εγκλεισµού του Χίτλερ στη φυλακή (1923-1924) µετά το αποτυχηµένο “Πραξικόπηµα της Mπιραρίας” και ταυτόχρονα σκιαγραφεί την προσωπικότητα του ανθρώπου που έµελλε να αφήσει την αιµοσταγή σφραγίδα του στον 20ό αιώνα. Γραµµένο σε ηµερολογιακή µορφή, συνδυάζοντας τη µυθοπλασία µε την ιστορική τεκµηρίωση, το βιβλίο παρουσιάζει έναν συναισθηµατικά ανάπηρο, πνευµατικά ρηχό και εγωπαθή άνθρωπο να εξελίσσεται σε έναν απίθανο µνηστήρα της εξουσίας, την οποία επιµένει να κατακτήσει και µέσω των γραπτών του, αφού στη φυλακή συγγράφει τον πρώτο τόµο του διαβόητου µανιφέστου του Ο Αγών µου. Πάθη, φοβίες, µίση, εµµονές, συµπλέγµατα υφαίνουν τον ιστό των νοσηρών ιδεοληψιών του Χίτλερ, οι οποίες λίγα χρόνια αργότερα θα υλοποιηθούν στο σφαγείο του πολεµικού µετώπου και στα κρεµατόρια.
Ο Βλαβιανός, µε την ακρίβεια του ιστορικού και τη διορατικότητα του συγγραφέα, µας δίνει ένα συναρπαστικό βιβλίο που µας βοηθάει να κατανοήσουµε πώς ένας δηµαγωγός, εξαπολύοντας µια ρητορική του µίσους, κατάφερε να αναρριχηθεί στην εξουσία και σαγηνεύοντας εκατοµµύρια ανθρώπους να τους οδηγήσει στην άβυσσο.
Πεζά, Εκδόσεις Πατάκη, 2016, 542 σελ.
Αυτοπροσωπογραφία του λευκού – Χάρης Βλαβιανός
Ποιήματα, στιγμιότυπα, μεταγραφές
Στην “Αυτοπροσωπογραφία του λευκού”, ο Χάρης Βλαβιανός -επτά χρόνια μετά την τελευταία του ποιητική κατάθεση- επανέρχεται, με βλέμμα ανανεωμένο, σε γνώριμους τόπους της ποίησής του, διευρύνοντας ακόμη περισσότερο ωστόσο το πεδίο των στοχαστικών και γλωσσικών του αναζητήσεων. Ο απωλεσθείς παράδεισος του οριστικά χαμένου αλλά εξακολουθητικά αναζητούμενου νοήματος, η επισφάλεια των λέξεων ενώπιον του τραύματος του παρελθόντος, αλλά και η αδυναμία επικοινωνίας στις καθημερινές επαφές, η διακειμενικότητα ως καταστατική συνθήκη της ποιητικής γραφής, ο ποιητής ως κρίκος μιας μακράς αλυσίδας ετερόκλητων προγόνων της εγχώριας όσο και εν γένει της δυτικής λογοτεχνικής παράδοσης είναι ζητήματα που διατρέχουν, φανερά ή υπογείως, και τις πέντε ενότητες της συλλογής.
Βραβείο Ιδρύματος Πέτρου Χάρη Ακαδημίας Αθηνών 2018
Ποίηση, Εκδόσεις Πατάκη, 2018, 183 σελ.
Britannica – Χάρης Βλαβιανός
Στιγμιότυπα μιας διαφορετικής, αλλά πάντοτε ίδιας, ανθρώπινης κωμωδίας
Άρχισα να μαζεύω παραλειπόμενα και παράδοξα της λογοτεχνικής οικογένειας από τα φοιτητικά μου χρόνια στην Αγγλία, πατρίδα της ειρωνείας, του σαρκασμού και ενός ιοβόλου χιούμορ που εξακοντίζεται ευθύβολο, αλλά με μεγάλη χάρη και κομψότητα, ιδίως μεταξύ ομοτέχνων. Αργότερα, τα ευρήματά μου πλουτίστηκαν με ανάλογα στιγμιότυπα από την πολιτική και τις άλλες τέχνες. Καθώς τα χρόνια περνούσαν, αυτή η συνήθεια, καλό αντίδοτο στις πικρίες που μπορεί να γεννήσει ο εγχώριος λογοτεχνικός μικρόκοσμος (αφού η κακολογία δεν έχει πατρίδα), δεν με εγκατέλειψε…
Χιούμορ, Ιστορία και κριτική, Νεφέλη, 2019, 216 σελ.
Adieu – Χάρης Βλαβιανός
«Tο ποιητικό βιβλίο του Xάρη Bλαβιανού, Adieu, διαφοροποιείται από τις παγιωμένες συμβάσεις της ποίησης μας των τελευταίων δεκαετιών. H διαφοροποίηση μεθοδεύτηκε με επιμελημένο τρόπο και εκδηλώνεται πολλαπλά: με τη θεματική και ειδολογική συνθετικότητα του βιβλίου· με τη συνύπαρξη διαφορετικών ποιητικών υφών· με το συνδυασμό της προσωπικής ποιητικής φωνής με ξένες φωνές (με τη συμπερίληψη στο βιβλίο μεταφρασμένων ποιημάτων)· με την ανάπτυξη, τέλος, ενός πολυεπίπεδου, είτε ομολογημένου είτε υπαινικτικού, διαλόγου με το ποιητικό παρελθόν, ελληνικό και ξένο.»
Ποίηση, Νεφέλη, 2020, 112 σελ.
Τώρα θα μιλήσω εγώ – Χάρης Βλαβιανός
Τη μέρα εκείνη ένας Ιταλός, άγνωστος σ’ εμένα, μου ανακοίνωσε τηλεφωνικά ότι η αδελφή μου Μαρίνα είχε μόλις πεθάνει από ανακοπή καρδιάς. Τη βρήκε ο ίδιος νεκρή στο μικρό διαμέρισμά της στο Μιλάνο, πεσμένη στο πάτωμα. Δίπλα της ήταν η σύριγγα με τη δόση ηρωίνης που μόλις είχε πάρει – νοθευμένη, όπως αποδείχθηκε.
Η Μαρίνα µπαινόβγαινε σε διάφορες κοινότητες απεξάρτησης, σε πόλεις της Ιταλίας και της Πορτογαλίας, επί τριάντα χρόνια. Προσπαθούσε να κόψει τα ναρκωτικά αλλά δεν τα κατάφερνε.
Έµενε καθαρή για λίγους µήνες και µετά έβρισκε πάλι καταφύγιο στην ηρωίνη. “Σε ποια πραγµατικότητα ακριβώς θέλεις να επανενταχθώ;” µου είπε κάποτε.
Στο βιβλίο αυτό δίνω φωνή στην ίδια. Να µιλήσει για τους λόγους που την οδήγησαν στα ναρκωτικά, για την ανάγκη της να ερωτοτροπεί διαρκώς µε τον θάνατο, λες και µέσα από αυτό το µακάβριο φλερτ θα µπορούσε να επουλώσει τις πληγές της και να απαλύνει τον πόνο που ένιωθε. Στην τραγική ζωή της καθοριστικό ρόλο έπαιξε η νοσηρή σχέση µε τη µητέρα της, σχέση που δυστυχώς επηρέασε για πολύ καιρό και τη δική µου επικοινωνία µαζί της. Τώρα που και οι δύο γυναίκες δεν ζουν πια, µπόρεσα να δω πιο καθαρά το πρόσωπο της αδελφής µου, να φωτίσω πλευρές της προσωπικότητάς της που µε απωθούσαν και µε κρατούσαν µακριά της. Ξαναδιάβασα τις επιστολές και τα σηµειώµατα που είχαµε ανταλλάξει µέσα στα χρόνια, ξέθαψα παλιές φωτογραφίες που ήταν στοιβαγµένες σε κουτιά, ανακάλεσα στιγµές από τα ανέµελα καλοκαίρια µας στις Σπέτσες, όταν ήταν ακόµη ένα µικρό χαριτωµένο κορίτσι, και άλλες αργότερα, οδυνηρές, από τις σύντοµες συναντήσεις µας στη Ρώµη.
Το “Τώρα θα µιλήσω εγώ” είναι το κύκνειο άσµα της. Όσα δεν είπε όσο ζούσε –αφού τον ρόλο του αφηγητή τον µονοπωλούσε άλλος– τα λέει τώρα σ’ αυτόν τον δραµατικό αποσπασµατικό µονόλογο. Κάθε λέξη του υπογραµµίζει το απαράµιλλο σθένος της, αλλά και την αβάσταχτη µοναξιά της.
Πεζογραφία, Εκδόσεις Πατάκη, 2020, 72 σελ.
Πηγές: Biblionet, Εκδόσεις Πλέθρον, Υάκινθος, Νεφέλη, Πατάκης, Πόλις, Εκδόσεις Άγρα, Μεταίχμιο
