Γιάννης Α. Φίλης

Πολεμούσαμε Σκιές – Γιάννης Α. Φίλης

Δεμένοι από το δράμα της Ιστορίας, οι ήρωες του μυθιστορήματος πασχίζουν να επιβιώσουν και να ονειρευτούν μέσα από τη βία του πολέμου και τις ιδιομορφίες της τύχης: ο Αντώνης που μεγαλώνει στην προπολεμική Θεσσαλονίκη και το 1953 πηγαίνει εθελοντής στον πόλεμο της Κορέας, ο αριστερός πατέρας του που εκτοπίζεται από τους Γερμανούς σε στρατόπεδο θανάτου, η νεαρή Εβραία Ελιάνα που γίνεται ερωμένη του Αντώνη και καταλήγει στους θαλάμους αερίων τού Άουσβιτς.
Η αφήγηση δεξιοτεχνικά φτάνει ως τα τέλη του 20ού αιώνα ξεδιπλώνοντας πτυχές ενός κόσμου που, ενώ αλλάζει ραγδαία, κρατάει ατόφια τα πρωταρχικά του στοιχεία, το πάθος της ζωής, τον έρωτα, την απώλεια, την τελική ήττα.

Μυθιστόρημα, Έναστρον, 2023, 276 σελ.

Προσκλητήριο στη γλώσσα – Γιάννης Α. Φίλης

Ποίηση, Έναστρον, 2019, 66 σελ.

Η τελευταία πνοή του πλανήτη Γη – Γιάννης Α. Φίλης

Έχει έλθει η στιγμή που πρέπει να εγκαταλείψουμε τα πολυτελή ενεργοβόρα αυτοκίνητα, την υπερκατανάλωση κρέατος, τη σπατάλη ενέργειας, την καταπάτηση της φύσης, την υπερβολική χρήση χημικών στη γεωργία, την κατανάλωση αγαθών μιας χρήσης, τη σπατάλη νερού και τόσα άλλα. Για να συντονιστούν τέτοιες δράσεις απαιτούνται ταυτόχρονα νομοθεσία και φωτισμένες ηγεσίες που θα αρθούν υπεράνω τετριμμένων αντιπαλοτήτων και θα εστιαστούν με δράσεις στα ουσιαστικά ζητήματα. Χρειαζόμαστε πολίτες και πολιτικούς καλά ενημερωμένους στα επείγοντα προβλήματα της γης. Χρειαζόμαστε όλοι γνώση, σοφία και αλτρουισμό για να αντιληφθούμε ότι η επιβίωση δεν είναι πλέον ατομικό ή εθνικό ζήτημα αλλά υπόθεση όλης της ανθρωπότητας στο μικρό μας σπίτι, τη γη, που είναι το μόνο που έχουμε στο αχανές και παγερό διάστημα.

Περιβάλλον, Έναστρον, 2017, 434 σελ.

Ημέρες στο Οριέντε – Γιάννης Α. Φίλης

Το μυθιστόρημα, βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, καταγράφει μια ιστορία έρωτα, πολέμου και κρατικής βίας. Ένας ακαδημαϊκός, απογοητευμένος από την εμπορευματοποίηση της σύγχρονης παιδείας, παραιτείται από τη θέση του και ταξιδεύει στα νησιά Γκαλαπάγκος, όπου συναντάει τη Χιλιανή βιολόγο Σελέστε. Μαζί καταλήγουν στο Οριέντε όπου αναμειγνύονται στον αγώνα των ιθαγενών κατά των εταιρειών πετρελαίου που καταστρέφουν το τροπικό δάσος της Αμαζονίας. Μέσα από την κινηματογραφική οπτική και ματιές στη σύγχρονη Ιστορία της Ελλάδας και του Οριέντε, ο αναγνώστης βυθίζεται στο δράμα του ανθρώπου και της φύσης, στις λαμπρές και τραγικές όψεις του.

“Μου λένε ότι δεν είμαι πρακτικός άνθρωπος, ότι δεν παίρνω τη ζωή μου στα σοβαρά, γι’ αυτό λέω ιστορίες. Πόσες φορές η ζωή μου δεν είναι ένα τέλμα από μνήμη, επιθυμίες, ενοχές; Λέω ιστορίες ακριβώς επειδή είμαι πρακτικός άνθρωπος. Πώς αλλιώς να συμβιβάσω τις αντιφάσεις μου; Λίγη παραπάνω ιδεολογία, λίγη παραπάνω πραγματικότητα και βυθίζομαι στα φαράγγια και στις στενωπούς του λόγου”.

Μυθιστόρημα, Έναστρον, 2016, 226 σελ.

Μεταφορές του απογεύματος – Γιάννης Α. Φίλης

ΕΧΩ ΖΗΣΕΙ
Έχω ζήσει εδώ όσο δικαιούμαι.
Χρόνο δεν είχα δυο φορές να ονειρευτώ.
Οι ιστορίες μου τόση επιθυμία δε χωρούν
γιατί ξερίζωσε τις εποχές ο χρόνος
που ασφόδελους γεννούν.
Έζησα κάτω από μια ελιά
τόσο που έμαθα πώς ανατρέπει
η βροχή τις λέξεις
και σαν τα φύλλα στο διάστημα τις ρίχνει
αρχίζοντας νέα αφήγηση ξανά.
Έζησα την ιστορία μιας αλκυόνας
το παραλήρημα των μελισσοφάγων,
την έκσταση μέτρησα
στα δάχτυλα των δυο χεριών.
Μιλώ για μια θάλασσα που έφτιαχνε νησιά
από χαλκό και πέτρα,
μιλώ για το βασιλικό
που ανασήκωνε στον αέρα το χωριό
έρμαιο του Αυγούστου,
μιλώ για τις μέρες τις ανυπόκριτες
μαζί σου.

Ποίηση, Έναστρον, 2014, 66 σελ.

Το αρχιπέλαγος – Γιάννης Α. Φίλης

Το Νησί, ένας μικρός παράδεισος στο μέσο του ωκεανού, εμπλέκεται στη δίνη της Ιστορίας προς τη δύση του 20ου και την ανατολή του 21ου αιώνα. Ανήκει στο Βασίλειο το οποίο το παραχωρεί μυστικά στην Αυτοκρατορία για να γίνει η πιο σημαντική ναυτική βάση της τελευταίας. Όλοι οι κάτοικοι ξεριζώνονται βίαια και πετιούνται σαν άχρηστο υλικό σε μακρινά, άγνωστα μέρη, άσημοι αλλά τραγικοί όπως οι άνθρωποι στις αληθινές ιστορίες. Ο κεντρικός ήρωας, ο Τζίπσυ, πασχίζει να βρει την ταυτότητά του συντροφιά με τις αφηγήσεις και τι λιγοστές αναμνήσεις του από το Νησί. Ο Γιάννης Φίλης, με το σύνηθες λιτό και ακριβές ύφος του, ξεδιπλώνει το διπλό δράμα, από τη μια των ανθρώπων που αγωνίζονται, ερωτεύονται και πεθαίνουν πάντα ελπίζοντας και από την άλλη των σκοτεινών δυνάμεων της παγκόσμιας πολιτικής και Ιστορίας που δείχνουν πανίσχυρες, αλλά μοιάζουν γελοίες μπροστά στις δυνάμεις της φύσης, καθώς το Νησί πνίγεται από την ανερχόμενη στάθμη του ωκεανού λόγω κλιματικής αλλαγής.

Μυθιστόρημα, Έναστρον, 2012, 318 σελ.

Η δικαίωση – Γιάννης Α. Φίλης

“Δεν μίλησε σε κανένα. Ο βοριάς σκόρπιζε φύλλα κι αναμνήσεις. Σε λίγο θα βράδιαζε. Έμοιαζε να μην ήθελε να φύγει. Πριν από τη δύση έπρεπε να είναι έξω. Στη φυλακή δεν υπήρχε θέση γι’ αυτόν.
Οι φύλακες τον κοίταζαν περίεργα. Δεν ήξεραν πώς να φερθούν σε κάποιον που ως χθες ήταν δολοφόνος και ξαφνικά αποδείχτηκε αθώος. Σηκώθηκε και χωρίς να μιλήσει σε κανέναν άλλο βγήκε από την πύλη. Το βήμα αβέβαιο.

Οι άνθρωποι ξορκίζουν τα κακά πνεύματα με λάδι και νερό. Καλούν τους προγόνους με γάλα, μέλι και κρασί. Για να επιστρέψεις στον κόσμο πρέπει να τον αρνηθείς, να τον επινοήσεις εκ νέου.”

Δεκαετία του ’50, με ανοιχτές ακόμη τις πληγές του Εμφυλίου και χιλιάδες μετανάστες στοιβαγμένους στα τρένα της ξενιτιάς. Τρεις άνθρωποι, άγνωστοι μεταξύ τους, ρίχνονται στις φυλακές μελλοθανάτων στο Καλάμι των Χανιών: ένας πολιτικός κρατούμενος και δύο καταδικασμένοι σε θάνατο για φόνους, τους οποίους αρνούνται πως έχουν διαπράξει. Οι ιστορίες τους, χαμηλόφωνες και ουσιαστικές, όπως όλες οι αληθινές ιστορίες, θυμίζουν λεπτά νήματα, αδιόρατους μίτους που ενώνονται, περιπλέκονται και χωρίζουν, άλλοτε οδηγώντας στο φως κι άλλοτε στο σκοτάδι. Οι ζωές των ηρώων ριγμένες από την Ιστορία σαν φύλλα στον άνεμο. Οικογενειακά δράματα και συλλογικές διαψεύσεις που ο συγγραφέας Γιάννης Φίλης πετυχαίνει να περιγράψει με λιτό και συγχρόνως ακριβή τρόπο. Μέσα από τις ζωές των τριών ηρώων, εκτυλίσσεται μπροστά στον αναγνώστη ένα δράμα με δύο πλοκές που εναλλάσσονται: αυτή της προσωπικής ιστορίας, του έρωτα, της απώλειας, της ελπίδας, και αυτή του άλυτου ελληνικού δράματος μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’70.

Μυθιστόρημα, Μελάνι, 2011, 221 σελ.

Δυτικά του Ομήρου – Γιάννης Α. Φίλης

Η ποιητική συλλογή του Γιάννη Α. Φίλη, “Δυτικά του Ομήρου” που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Μελάνι, είναι μια αναζήτηση του αρχέγονου πάθους της ζωής που οδηγεί τον άνθρωπο μέσα από τις ιδιοτροπίες του χρόνου, σχεδόν με βιολογική αναγκαιότητα. Αυτό το πρωτογενές πάθος ξεδιπλώνεται στις δύο ενότητες που έχει το βιβλίο και σε τόπους που ο ποιητής έχει ζήσει: την Ασίνη, το Ναύπλιο, τα Χανιά, την Κεντρική και Βόρεια Αμερική.
Το βιβλίο ξεκινάει με την πρώτη θάλασσα που ο ποιητής μικρός εβίωσε:
“τότε που οι πανταχόθεν λέξεις
εξηγούσαν τα έργα των ανθρώπων αλάθητα
και χώρος για αμφιβολία δε μου δόθηκε.”
Διατρέχει με εικόνες και μύθους την Ιστορία που με την ανυπέρβλητη δύναμη της καθορίζει τη θέση μας στον κόσμο, που πάντα όμως κρύβει την απόλαυση για τον ασκημένο.
“Και το σώμα της ήταν τραχύ και λείο
και είχε τη γεύση από νησί… και μ’ έριξε έρμαιο
στου καλοκαιριού την αλητεία.”
Η πάλη με το χρόνο γίνεται πάλη με τις επιθυμίες μας που οδηγούν στη βία, στην οικολογική κρίση και στην αναπόφευκτη τελική ήττα, όπου τους περισσότερους μας περιμένει η σύντομη μνήμη και η μακρά λήθη: “Ελπίζω μια μέρα ένα παιδί που θα χτίζει τον κόσμο
να πάρει τα έργα μου
και να τα δώσει γελώντας στον άνεμο.”
Ποιήματα γραμμένα με ένταση όπου συναντώνται αρχαίοι και σύγχρονοι κόσμοι όπως αρχαίος και σύγχρονος είναι ο άνθρωπος.

Ποίηση, Μελάνι, 2009, 76 σελ.

Ελπήνωρ, ένας χαρτογράφος χωρίς μνήμη – Γιάννης Α. Φίλης

ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ
Μια ανάμνηση από βασιλικό στα μάτια της.

Ο Θεός είναι στις λέξεις, έλεγαν
και βάλανε στου λόφου την κορφή
σταυρό
και διεκδίκησαν την κοιλάδα
δίχως τον έρωτα
δίχως την πτήση αγριοπερίστερου
λευκή, ατσάλινη
με αίμα.

Ο Θεός είναι στα αξιώματα, έλεγαν
κι ήταν όλο δροσιά τα χέρια της
κι αναζητούσανε
δυο φύλλα
μια ιστορία
να τους σχεδιάσει λίγος άνεμος
με του χρόνου το αλφάδι.

Ποίηση, Κάκτος, 2005, 76 σελ.

Αρχάριος Οδυσσέας – Γιάννης Α. Φίλης

“Η ποίηση του Γιάννη Φίλη προσεγγίζει την άποψη του Έλιοτ. Είναι μια ποίηση νηφάλια κι “αντικειμενική” και, χωρίς να στερείται την προσωπική συγκίνηση, δεν τη φέρνει σε πρώτο επίπεδο αλλά την κρατά υπό έλεγχο”.
Γιώργης Μανουσάκης: “ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ”, 12/6/2004

Ποίηση, Μεταίχμιο, 2004, 64 σελ.

Το στρατόπεδο – Γιάννης Α. Φίλης

Το μυθιστόρημα καταγράφει μέσα από τη ζωή ενός ψυχοπαθούς την τυχαιότητα και τη βία που χαρακτήρισαν τον αιώνα που μόλις πέρασε, δύο πανίσχυρες δυνάμεις που καθόρισαν και καθορίζουν τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων, ριγμένων στη δίνη της Ιστορίας σαν φύλλα στον άνεμο.

Μυθιστόρημα, Ελληνικά Γράμματα, 2000, 282 σελ.

Σίσυφος – Γιάννης Α. Φίλης

Ποίηση, Εξάντας, 1998, 88 σελ.

Το λυκόφως του ανθρώπινου είδους – Γιάννης Α. Φίλης

Σε αυτό το βιβλίο ο Πρύτανης του Πολυτεχνείου Κρήτης Γιάννης Α. Φίλης, εξηγεί τους μηχανισμούς που αλλοιώνουν ή καταστρέφουν το περιβάλλον, αναπτύσσει τα εξαιρετικά κρίσιμα προβλήματα της καταστροφής του όζοντος, της θερμοκρασιακής αύξησης του κλίματος, του υπερπληθυσμού και της εξαφάνισης των ειδών και προτείνει λύσεις.

Περιβάλλον, Εξάντας, 1994, 294 σελ.

Πέραν των συμπληγάδων – Γιάννης Φίλης

Πεζογραφία, Εξάντας, 1991, 188 σελ.