Λούλα Αναγνωστάκη (1931-2017)

Η Λούλα Αναγνωστάκη γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1931, μικρότερη αδελφή του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη.
Εμφανίστηκε στο θέατρο το 1965 με την τριλογία της πόλης (“Η διανυκτέρευση”, “Η πόλη”, “Η παρέλαση”), που παρουσίασε σε ενιαία παράσταση στο Θέατρο Τέχνης ο Κάρολος Κουν.
Το Φεβρουάριο του 1967 ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το τρίπρακτο έργο της “Η συναναστροφή”, σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά. Ακολούθησαν: “Αντόνιο ή το Μήνυμα” (1972), “Η νίκη” (1978), “Η κασέτα” (1982), “Ο ήχος του όπλου” (1987), όλα από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν.
Το 1990 ο θίασος Τζένης Καρέζη – Κώστα Καζάκου παρουσίασε το έργο “Διαμάντια και μπλουζ”, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου.
Το 1995 ανέβηκε Το “Ταξίδι μακριά” από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή.
Το 1998 το μονόπρακτο “Ο ουρανός κατακόκκινος” από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Βίκτορα Αρδίττη και το 2003 το έργο “Σ’ εσάς που με ακούτε” από τη Νέα Σκηνή, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή.
Τα έργα της παρουσιάστηκαν επίσης από άλλους θιάσους στην Αθήνα και στην επαρχία (ΔΗΠΕΘΕ), καθώς και στο εξωτερικό (Γαλλία, σε σκηνοθεσία Αντουάν Βιτέζ, Ιταλία, Αγγλία, Γερμανία, Κύπρος, Ισπανία, ΗΠΑ, κ.ά.).
Δημιουργός μιας ιδιαίτερης γραφής, η Λούλα Αναγνωστάκη αποτύπωσε στα έργα της το εσωτερικό τοπίο του σύγχρονου Έλληνα και τις μεταβολές του υπό την επίδραση της Ιστορίας. Πραγματεύτηκε τα σημαντικότερα θέματα της μεταπολεμικής περιόδου στη χώρα μας, όπως το τραύμα, η ενοχή, η μοναξιά, η ήττα. Παρακολουθώντας την εξέλιξη της νεοελληνικής κοινωνίας και μετά τη μεταπολίτευση, πραγματεύτηκε τον εγκλωβισμό των ανθρώπων και των κοινωνιών, τα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου, τη μοναξιά, την έλλειψη επικοινωνίας και το αίσθημα ασφυξίας του ατόμου.
Βάδισε το δικό της δημιουργικό, μοναχικό δρόμο, επενδύοντας ιδιαίτερα στη μουσική διάσταση του λόγου της, που ενίσχυσε τη δραματικότητα και την εμβέλειά του. Ήταν σύντροφος του συγγραφέα και καθηγητή ψυχιατρικής Γιώργου Χειμωνά (1938-2000) και μητέρα του συγγραφέα Θανάση Χειμωνά.
Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 8 Οκτωβρίου 2017.

Σ’ εσάς που με ακούτε
Παλιό βερολινέζικο σπίτι που επινοικιάζεται -υπάρχει κι ένα πιάνο με ουρά. Σκάλες που οδηγούν επάνω. Έπιπλα παλιά αλλά με φθορά (όχι υπερβολική, απλώς πατίνα χρόνου). Υπάρχουν τεράστια πανώ με συνθήματα επάνω όλων των ειδών και αποκλίσεων που δείχνουν την πολυσημία των συμμετεχόντων σε κάποιο φεστιβάλ. Άγρια αντιεξουσιαστικά συνθήματα αλλά και φιλειρηνικά. Οικολόγοι, παλαιοκομμουνιστές, φιλελεύθεροι, ακόμα και νεοφασίστες. Η σκηνή είναι άπλετα φωτισμένη. Μένει άδεια ίσα που να προλάβει ο θεατής να διαβάσει τα πανό.
“… Κανένα έλεος για μας που αιώνες ολόκληρους βασανιστήκαμε, συρθήκαμε σε άσκοπους πολέμους, σε επαναστάσεις, νικήσαμε και νικηθήκαμε. Εμείς… Οι αισθηματικοί άνθρωποι. Οι ευσυγκίνητοι, οι άπληστοι για ζωή. Εμείς. Οι αφύλακτοι αριστοκράτες της Ιστορίας…”
(απόσπασμα από τη σκηνική περιγραφή και από το κείμενο του έργου)

Ο ήχος της ζωής
Κείμενα μεγάλα ή μικρά, συνεντεύξεις, σκέψεις σημειωμένες στο περιθώριο ενός τετραδίου,της γνωστής θεατρικής συγγραφέως Λούλας Αναγνωστάκη. Μια διαδρομή σαράντα χρόνων στο θέατρο, με δέκα θεατρικά έργα-σταθμούς που αποτελούν ένα διαρκές παρόν, συνιστά μια διαδρομή που εκ των πραγμάτων μεταβάλλεται σε μια ανεπανάληπτη εμπειρία. Είτε πρόκειται για κείμενα γραμμένα από την ίδια τη συγγραφέα είτε άλλοι έχουν καταγράψει τη σκέψη της όπως η ίδια τους την έχει εξομολογηθεί, σε όλα καιροφυλακτεί η έκπληξη, η ανατροπή, η λοξή ματιά. Μια στάση ζωής που ναρκοθετεί ως τη διάλυση την οικεία καθημερινότητα και αναδεικνύει την ποίηση περιθωριακών προσώπων και μορφών ζωής. Όσο συστηματική αποδείχνεται η Λούλα Αναγνωστάκη με τα θεατρικά της έργα στην καταγραφή της γύρω της πραγματικότητας,τόσο μη συστηματική παραμένει στη διατύπωση των προσωπικών της προτιμήσεων και επιλογών. Γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα μέσα από το χαώδες υλικό που συσσωρεύεται στην ψυχή και στα χαρτιά ενός καλλιτέχνη, δίκην ημερολογίου, να αναδύεται ως πολύτιμος λίθος και σπάνιο μέταλλο η κάθε σκέψη και το κάθε αίσθημα. Το βιβλίο “Ο ήχος της ζωής” αποτελεί ακριβώς την επικύρωση μιας ανάλογης στάσης ζωής.

Η τριλογία της πόλης
Η διανυκτέρευση. Η πόλη. Η παρέλαση
Το μονόπρακτο “Η διανυκτέρευση” παίχτηκε για πρώτη φορά, μαζί με τα μονόπρακτα “Η πόλη” και “Η παρέλαση”, έχοντας τον γενικό τίτλο “Η πόλη”, από το Θέατρο Τέχνης τον Μάιο του 1965 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και σκηνικά-κοστούμια Μαρίας Ρούσσου. Είχαν λάβει μέρος: Σοφία Μιχοπούλου (Γριά), Κατερίνα Καραγιάννη (Σοφία), Νίκος Χαραλάμπους (Μίμης). Επίσης, μεταδόθηκε από το Rai3 Radio τον Οκτώβριο του 1966.
Το μονόπρακτο “Η πόλη” πρωτοπαίχτηκε από το Θέατρο Τέχνης τον Μάιο του 1965 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και σκηνικά-κοστούμια Μαρίας Ρούσσου. Είχαν λάβει μέρος: Νεκτάριος Βουτέρης (Κίμων), Μάγια Λυμπεροπούλου (Ελισάβετ) και Γιώργος Λαζάνης (Φωτογράφος). Επίσης, τον Ιανουάριο του 1966 παρουσιάστηκε από την κυπριακή τηλεόραση σε σκηνοθεσία Εύη Γαβριηλίδη. Ακόμη, τον Απρίλιο του 1967 παίχτηκε στο Tearto dei Verdi στην Πάντοβα σε μετάφραση Filippo Maria Pontani και σκηνοθεσία Ν. Τσιγγάκου, ενώ τον Ιούλιο του 1969 μεταδόθηκε από το BBC σε μετάφραση George Angell και σκηνοθεσία Martin Esslin.
Το μονόπρακτο “Η παρέλαση” πρωτοπαίχτηκε από το Θέατρο Τέχνης τον Μάιο του 1965 σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν και σκηνικά-κοστούμια Μαρίας Ρούσσου. Είχαν λάβει μέρος: Εκάλη Σώκου (Ζωή) και Μίμης Κουγιουμτζής (Άρης). Επίσης, τον Μάιο του 1968 ανέβηκε στο Παρίσι, στη Maison des Lettres, σε μετάφραση Νικηφόρου Παπανδρέου & J.Y.C. Fosse και σκηνοθεσία Antoine Vitez, με τους ηθοποιούς Colin Harris και Brigitte Jacques.

Η συναναστροφή
Μ’ αρέσει να κοιτάζω μέσα στα ξένα σπίτια, ακόμη κι όταν είναι τραβηγμένες οι κουρτίνες. Βλέπω σκιές να πηγαινοέρχονται.
Το θεατρικό έργο της Λούλας Αναγνωστάκη “Η συναναστροφή” που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1967 στο Εθνικό Θέατρο, στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά, εκδίδεται για πρώτη φορά από την Κάπα Εκδοτική.
“Το κάθε έργο έχει τη δική του λειτουργία που βρίσκει αυθόρμητα δρόμους επαφής με το κοινό. Δεν πιστεύω στην πρόθεση που δηλώνεται, αλλά στο αποτέλεσμα. Γιατί και ο στόχος, τελικά, από το αποτέλεσμα θα βγει και όχι από την πρόθεση”.
Λούλα Αναγνωστάκη
(από το σημείωμά της στο πρόγραμμα της πρώτης παράστασης που αναδημοσιεύεται στην παρούσα έκδοση)
96 σελ.

Αντόνιο ή Το μήνυμα
Όλα μπορεί κανείς να τ’ αντέξει στη ζωή.
Γιατί όλα έγιναν για να σε βασανίζουν – στο τέλος συνηθίζεις.
Το ανυπόφορο είναι πως πρέπει να τ’ αντέξεις μονάχος.
Το θεατρικό έργο της Λούλας Αναγνωστάκη “Αντόνιο ή Το μήνυμα” που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1972 στο Θέατρο Τέχνης, στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία Καρόλου Κουν, εκδίδεται για πρώτη φορά από την Κάπα Εκδοτική.
96 σελ.

Ο ήχος του όπλου
Όλο κάτι πρέπει να κάνω, ξέρεις.
Δεν τα βγάζω πέρα.
Όχι μ’ όλους μαζί.
Σίγουρα δεν έκανα για οικογένεια.
Είναι κακό πράγμα η οικογένεια.
102 σελ.

Πηγές: ΕΚΕΒΙ, BIBLIONET, Εκδόσεις Καστανιώτη, Κάπα Εκδοτική, Κέδρος, Η Νέα Σκηνή

Related posts:

Κωνσταντίνος Ανυφαντής Χαρά Σωτηροπούλου Θεοδόσης Καρβουναράκης Θανάσης Βενέτης (1936-2014) Δημήτρης Μαμαλούκας Γιάννης Ξανθούλης Στάθης Λιώτης Φραγκίσκος Πιέρρος Ειρήνη Σβίτζου Μαρία Δ. Φωτοπούλου