Κώστας Θ. Καλφόπουλος

Κώστας Θ. Καλφόπουλος

Ελληνες λογοτέχνες
O Κώστας Θ. Καλφόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956.
Είναι απόφοιτος της Γερμανικής Σχολής Αθηνών – Dörpfeld Gymnasium. Σπούδασε Κοινωνιολογία (ΜΑ), Πολιτική και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου (Universität Hamburg). Από το 1996 απασχολείται ως δημοσιογράφος στον ημερήσιο, εβδομαδιαίο και μηνιαίο Τύπο και ως επιμελητής (editor) στον χώρο των εκδόσεων. Διετέλεσε τακτικός συνεργάτης της Καθημερινής (ημερήσια και κυριακάτικη έκδοση) και από το 2018 αρθρογραφεί στο The Books’ Journal. Έχει την ευθύνη της αρχισυνταξίας του περιοδικού Πολάρ. Ως ξένος ανταποκριτής συνεργάστηκε με γερμανόφωνα ΜΜΕ (Neue Zürcher Zeitung, Frankfurter Allgemeine Zeitung, Neues Deutschland κ.ά.). Είναι μέλος της Ένωσης Ανταποκριτών Ξένου Τύπου (ΕΑΞΤ / FPA).
Νουβέλες
Καφέ Λούκατς – Budapest Noir (2008), Άγρα
Ένα παράξενο καλοκαίρι (2011), Άγρα

Διηγήματα-Πεζογραφία
Καρέ-καρέ και άλλα διηγήματα (2013), Άγρα
10 ανεπίδοτες επιστολές (2020), Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός
Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο (2023), Εκδόσεις Καστανιώτη

Δοκίμια-Μελέτες-Άρθρα
Στην εποχή της περιπλάνησης (2000), Αλεξάνδρεια
Tilt ! Δοκίμιο για το φλίππερ (2005), Futura
Far from the RAF (2007), Εναλλακτικές Εκδόσεις
Φλίππερ (2016), Gramma
Μικρό εγκώμιο του αστυνομικού (2021), Νεφέλη

Συλλογικά έργα
Η ποιοτική παράδοση στις κοινωνικές επιστήμες (2003), Νήσος
Et in Iraq ego (2004), Πλέθρον
Η απουσία του έρωτα (2011), Modern Times
Αστυνομική λογοτεχνία (2015), Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας
18 κείμενα για το Γιάννη Μαρή (2016), Εκδόσεις Πατάκη
Οι απείθαρχοι (2018), Οκτώ
Ελληνικά εγκλήματα 5 (2019), Εκδόσεις Καστανιώτη
Όταν έρθει η μέρα που ξέρεις (2020), Βιβλιοπωλείον της Εστίας
Ένα φέρετρο για τη Σοφία (2020), Άγρα

Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με φόνο – Κώστας Θ. Καλφόπουλος

Ό,τι αρχίζειΛαϊκά νουάρ διηγήματα


Τα λαϊκά νουάρ διηγήματα του Κώστα Θ. Καλφόπουλου μοιάζουν να βγαίνουν από τις κιτρινισμένες και ιλουστρασιόν σελίδες των οικογενειακών περιοδικών μιας άλλης εποχής ή από ταινίες του παλιού, ασπρόμαυρου ελληνικού κινηματογράφου. Ανάμεσα στις γραμμές τους, σαν ολογράμματα, προβάλλουν ο αστυνόμος Μπέκας και ο επιθεωρητής Μαιγκρέ την «αποφράδα μέρα» της 21ης Απριλίου 1967, ο Γιάννης Διακογιάννης φευγαλέα, τα ΒΙΠΕΡ, που κατέκλυζαν τα περίπτερα τη δεκαετία του ’70, μια κίτρινη εσάρπα τον φοβερό μήνα Αύγουστο του 1968, το Αμβούργο, γκρίζο και βροχερό όπως στον Αμερικανό φίλο του Βέντερς, τα λαϊκά κορίτσια των 70s, ένα φονικό παράξενο καλοκαίρι στην Κρήτη, μαζί και μια διαφορετική ληστεία στην Αθήνα τη μέρα του μεγάλου τελικού Άγιαξ-Παναθηναϊκού το 1971. Γραμμένα σε μια περίοδο έξαρσης του αναγεννημένου «είδους», τα διηγήματα του βιβλίου συνομιλούν με την παράδοση του αμερικανικού, κυρίως, νουάρ, εκεί όπου συνυφαίνονται οι μοίρες των ηρώων με τον έρωτα, την πόλη και τον θάνατο. Παράλληλα, συνδέουν το λαϊκό μοτίβο με το ποπ στοιχείο, όπως αυτά αναδεικνύονται σταδιακά τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 στη νεοελληνική εκδοχή της καταναλωτικής κοινωνίας.

Ένα ταξίδι σε μια Ελλάδα φωτεινή και σκοτεινή συνάμα, λαϊκή αλλά και νουάρ.

Διηγήματα, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2023, 160 σελ.

Μικρό εγκώμιο του αστυνομικού – Κώστας Θ. Καλφόπουλος

Μικρό εγκώμιοΑστυνομικό


Tο αστυνομικό είναι κάτι σαν το «ρεβόλβερ της λογοτεχνίας», εύχρηστο, να χωράει στην τσέπη και να βγαίνει όποτε το χρειάζεσαι: στην ουρά για το ταμείο (hold up!) ή το ΑΤΜ, στο μετρό όρθιος, στο αεροπλάνο, πριν ή μετά το sudoku, ή στην πλατφόρμα του σταθμού, λίγο αφότου τελείωσε μια (σοβαροφανής) σύσκεψη και λίγο πριν σε πάρει ο ύπνος. «Το αστυνομικό είναι μια άλλη χώρα»: η Άννα Καρένινα μπορεί να ρίξει στις γραμμές του διερχόμενου τρένου τον Καρένιν, αντί να πέσει η ίδια, θύμα του τραγικού έρωτά της, ένας «γάτος» κι ένας «παπαγάλος» αρκούν, και σαν λέξεις μόνο, να κωδικοποιήσουν τη φονική μοναξιά του ζευγαριού, κάποιος κύριος Ρίπλεϋ σφυρίζει αδιάφορα στις τύψεις του Ρασκόλνικοφ κι ένας επιθεωρητής δεν συμμερίζεται οπωσδήποτε τις εμμονές του Ιαβέρη: αυτή είναι η μαγεία του κι αυτό το παράλληλο σύμπαν του αστυνομικού: το αντεστραμμένο είδωλο της Λογοτεχνίας.

Δοκίμιο, Νεφέλη, 2021, 160 σελ.

10 ανεπίδοτες επιστολές – Κώστας Θ. Καλφόπουλος

10 ανεπίδοτες


Οι 10 ανεπίδοτες επιστολές επαναφέρουν τον συγγραφέα –και ταξιδεύουν τον αναγνώστη– στον αλλοτινό χωροχρόνο της αλληλογραφίας και των ταχυδρομείων, που διαμόρφωσαν από την εποχή του Διαφωτισμού μια τέχνη υψηλή, και ταπεινή συνάμα, ξεχασμένη πλέον στον σημερινό ψηφιακό κόσμο των email και των social media.
Σε αυτές όχι μόνο αποτυπώνεται η απόπειρα του επιστολογράφου να επικοινωνήσει, εκ των υστέρων έστω, με πρόσωπα και προσωπικότητες του προηγούμενου αιώνα που επικαθόρισαν «τα χρόνια της μαθητείας» του αποστολέα, αλλά επίσης επιχειρείται μια έκκεντρη προσέγγιση της ζωής και του έργου τους, πέρα από τα τετριμμένα και τα στενά δημοσιογραφικά πλαίσια.
Αυτές οι «ανοιχτές επιστολές», που απευθύνονται σε Έλληνες και ξένους συγγραφείς, δημοσιογράφους, ηθοποιούς αλλά και «χάρτινους ήρωες» του 20ού αιώνα (Simenon, Βασιλικός, Διακογιάννης, Γώγου, Σαββόπουλος κ.ά.), διαβάζονται σαν ένα σύγχρονο σπονδυλωτό «επιστολικό μυθιστόρημα», ως ημιτελείς συνεντεύξεις, αλλά και ως προσωπική εξομολόγηση του αποστολέα προς τους παραλήπτες τους.

Πεζογραφία, Gutenberg – Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 2020, 184 σελ.

Φλίππερ – Κώστας Θ. Καλφόπουλος

Φλίππερ


Το 1973, ο Haruki Murakami γράφει μια νουβέλλα για το φλίππερ. To 1982, o Jerzy Kosinski εκδίδει το Pinball και 8 χρόνια μετά, ο Peter Handke θα γράψει το Δοκίμιο για το τζουκ-μποξ. Ανάμεσά τους θα βρεθούν ο Μένης Κουμανταρέας, ο Νίκος Νικολαΐδης, ο Νίκος Δήμου, ο Ζαν Λυκ Γκοντάρ και τα “μηχανάκια του ’60”. Ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος μάς δίνει τη δική του εκδοχή για το φλίππερ: αυτόματο, τεχνικός πολιτισμός, design object και ποπ κουλτούρα μέσα από μια ιστορία για έναν νεανικό έρωτα, το παιγνίδι και τις αναμνήσεις του(ς).

Ερμηνεία και κριτική, Gramma, 2016, 72 σελ.

Στην εποχή της περιπλάνησης
Κείμενα στην Εποχή 1996-2000
Πενήντα ρηξικέλευθα κείμενα για τη μνήμη και την επικαιρότητα της πολιτικής, για πρόσωπα και πράγματα του πολιτισμού, της επικοινωνίας και του αθλητισμού, για τις υπόγειες διαδρομές της πόλης, για τις ιδιαίτερες στιγμές και τις αργόσυρτες εποχές του χρόνου.

Tilt !
Δοκίμιο για το φλίππερ
“Το περίεργο με το φλίππερ είναι ότι, σε αντίθεση με όλα τα άλλα αντικείμενα, κι αυτά που εξαφανίστηκαν από την καθημερινότητα, αλλά κι εκείνα που “εξελίχτηκαν” στο πέρασμα του χρόνου, δεν είχε χάσει τίποτα από την “ταυτότητά” του ούτε κι από την αίγλη του, όταν κυριαρχούσε μεταπολεμικά στις αίθουσες ψυχαγωγίας. Κι ακόμα, ενώ σε όλα τα άλλα αντικείμενα η νοσταλγία αφορούσε την οριστική απώλεια ενός ιδιαίτερου χαρακτηριστικού τους, στο φλίππερ, με εξαίρεση την ύστερη “βιντεοποίηση” ή την εγκατάσταση του στους υπολογιστές, ήταν ένας ολόκληρος κόσμος που αποτυπωνόταν, ή μάλλον που εγκιβωτιζόταν στην κυριολεξία στο μηχάνημα, από τον οποίο δύσκολα μπορούσες κάτι ν’ απομονώσεις, αφού κάθε καλός ή έμπειρος παίκτης, γνώριζε καλά τα περισσότερα μηχανήματα ή έστω εκείνα που συνήθως προτιμούσε, όπως οι παλιοί οδηγοί αγαπούσαν τα αυτοκίνητά τους, με τον λεβιέ στο τιμόνι και τα μονοκόμματα μπροστινά καθίσματα, ακόμα και τα δίχρονα, όπως τα αυτοκίνητα από την Ανατολική Γερμανία ή σαν το DKW, που οδηγούσε ο πατέρας μου”.

Far from the RAF
Το Φθινόπωρο του 1977, παίχτηκε στη Γερμανία η αποφασιστική πράξη της ιστορίας της “Φράξιας Κόκκινος Στρατός”, της RAF, της οργάνωσης που ήθελε να μεταφέρει τον “παγκόσμιο εμφύλιο πόλεμο” στην καρδιά του ιμπεριαλισμού: Η αεροπειρατεία της οργάνωσης, σε αεροπλάνο της Λουφτχάνσα, που καταλήγει στο Μογκαντίσου της Σομαλίας, αποτυγχάνει· στις φυλακές του Σταμχάιμ βρίσκονται νεκροί (δολοφονημένοι;) στα κελιά τους οι Ένσλιν, Μπάαντερ και Ράσπε, ενώ μια μέρα μετά, βρίσκεται και το πτώμα του προέδρου των Γερμανών Βιομηχάνων, Σλάγιερ, τον οποίο είχε απαγάγει η οργάνωση. Η ιμπεριαλιστική Γερμανία είχε καταγάγει αποφασιστικό κτύπημα ενάντια στη χούφτα των επαναστατών που ήθελε να αποτελέσει ένα προκεχωρημένο φυλάκιο της επανάστασης στο εσωτερικό των μητροπόλεων.
Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά, ο Κώστας Καλφόπουλος, με μια σειρά κειμένων του, επιχειρεί να συμβάλει στην καταγραφή μιας μεγάλης περιπέτειας, της περιπέτειας της γενιάς μας, που έζησε τη μεγάλη λάμψη του ’68, της επίθεσης στον Ουρανό, και θαμπώθηκε για πάντα. Κάποιοι, όπως οι Μάϊνχοφ, Ένσλιν, Μπάαντερ, χάθηκαν μέσα σε αυτή την εκτυφλωτική λάμψη. Άλλοι τριγυρνούν τυφλοί στα “τρόπαια των αστικών μαχών”.
Η ώρα του απολογισμού, στην πραγματικότητα, δεν έχει έλθει ακόμα. Είμαστε ακόμα πολύ κοντά, παρά τα τριάντα χρόνια που πέρασαν.

Καφέ Λούκατς – Budapest Noir
Αύγουστος 1989, Βουδαπέστη. Ένας νεαρός δημοσιογράφος βρίσκεται απρόβλεπτα στην πόλη του Λούκατς και του Πούσκας, για τις ανάγκες ενός συνεδρίου. Σε ένα παραδοσιακό Cafe της Πέστης, που φέρει συμπτωματικά το όνομα του μεγάλου φιλοσόφου, θα γνωρίσει μια αριστοκρατική κυρία, που θα τον οδηγήσει στο “μυστικό τοπίο” της αθωότητας και του αισθησιασμού. Μια απερίσκεπτη, σχεδόν “παιδαριώδης”, κίνηση του ήρωα, ένα γράμμα, και ένα έγκλημα, με θύμα τη “μοιραία γυναίκα”, θα περιπλέξει την κατάσταση. Ένας Μαγυάρος αστυνόμος, συνεπώνυμος κι αυτός του φιλοσόφου, θα αναλάβει τις έρευνες. Τα ηθικά διλήμματα του ήρωα συγκρούονται με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Δύο ακόμα εγκλήματα θα συσκοτίσουν πρόσκαιρα την υπόθεση και, ταυτόχρονα, θα αναδείξουν ένα οδυνηρό παρελθόν που έχει τις ρίζες του στα χρόνια του Ολοκαυτώματος στην Ουγγαρία. Το “δάσος της πόλης” θα αποκαλύψει πρώτα την παραμυθένια, κι έπειτα τη σκοτεινή πλευρά του: η νουάρ διάσταση της πόλης.
Κάποια στοιχεία της υπόθεσης θα επανέλθουν χρόνια αργότερα στην επικαιρότητα, όταν όλα θα είναι μια μακρινή ανάμνηση.
Un souvenir, c’ est l’ image d’ un reve…
Η μοίρα, το παρελθόν, η πόλη και η “femme fatale” υφαίνουν έναν ιστό, στον οποίο θα πιαστεί ο αφηγητής της ιστορίας. Η μοίρα ως αναπόδραστη δύναμη, το παρελθόν ως ιστορική υποθήκη, η πόλη σαν δάσος, η femme fatale ως αφορμή.
Μία νουβέλα, με δομικά και αφηγηματικά στοιχεία νουάρ, (άλλοτε ως νύξεις και άλλοτε ως αναφορές στο είδος), που εκτυλίσσεται στη Βουδαπέστη λίγο πριν την πτώση του Τείχους. Ταυτόχρονα, η περιγραφή μιας περιπλάνησης: στον λαβύρινθο της πόλης, της ιστορίας, των συναισθημάτων.

Ένα παράξενο καλοκαίρι
Όλοι μιλάνε για το “φαινόμενο του θερμοκηπίου”, το λιώσιμο των πάγων και την “τρύπα του όζοντος”, για θερμές αέριες μάζες με προέλευση την Αφρική, βαρομετρικά με γυναικεία ονόματα και αέρια αγελάδων, και πώς όλα αυτά ευθύνονται για την περίεργη μεταβολή του κλίματος και την άνοδο της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια. Εγώ τo μόνο που ξέρω είναι ότι εδικά φέτος στo Αμβούργο η ζέστη ήταν αφόρητη, το Tour de France είχε ξεκινήσει, κι ένα δόντι μου κουνιόταν. Όπως τότε, εκείνο το παράξενο καλοκαίρι…”
Ένας φιλέλληνας γερμανός (ο αφηγητής), ο “Έλληνας φίλος” και συνέταιρος του σε μία δουλειά χωρίς προοπτική, η σύζυγος του, μία δυναμική γυναίκα, όμορφη σαν σταρ του ασπρόμαυρου κινηματογράφου, και ένας “σύντροφος” απ’ τα παλιά, τετράπαχος σαν “ανθρωπάκι της Michelin”, συνθέτουν ένα carre bizarre σε μία νουβέλα που εκτυλίσσεται διαδοχικά σε τρεις διαφορετικές πόλεις: στο Αμβούργο, στην Αθήνα και στο Μόναχο.
Στην αποπνικτική υγρασία του καλοκαιριού, με φόντο τις τηλεοπτικές εικόνες από τον Γύρο της Γαλλίας, ο αφηγητής επιστρέφει ασυναίσθητα σ’ ένα παράξενο καλοκαίρι από το παρελθόν, όταν η θερινή ραστώνη, η αναβλητικότητα, αλλά και μία απρόοπτη επίσκεψη θα τον οδηγήσουν σε μία υπόθεση που μοιάζει με παρτίδα σκάκι. Ανάμεσα στην επιβεβαίωση και στη ματαίωση, οι πρωταγωνιστές έρχονται αντιμέτωποι με τις επιλογές τους, μαζί με πάθη και λάθη, πού δεν αφήνουν κανέναν αλώβητο.
Μια υπόθεση πού εξελίσσεται όπως ένας αγώνας ποδηλασίας: Αρχικά σαν μία φαινομενικά απλή ετάπ, για να καταλήξει σ’ ενα ντεμαρράζ των συγκρουόμενων συμφερόντων, των ενοχών και των συναισθημάτων. Όταν όλα τελειώσουν απρόσμενα, ο ήρωας συνειδητοποίει πώς το μόνο που του απομένει, είναι να επιστρέψει ξανά εκεί απ’ όπου ξεκίνησε: στην πόλη, στο ποδήλατο και στη μοναξιά του.

Καρέ-καρέ και άλλα διηγήματα
(2012-1980)
Στη μονταζιέρα του χρόνου, της μνήμης και της γραφής, ξετυλίγονται καρρέ-καρρέ το φιλμ ενός αγώνα ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, η νύχτα της 20ής Απριλίου 1967 στη σκιά του θρυλικού αστυνόμου Μπέκα, η ενενηντάλεπτη συνύπαρξη ενός Έλληνα και μιας Τουρκάλας σε μια γερμανική Kneipe στον κρίσιμο ημιτελικό του Euro 2008, ένα νεολαιίστικο menage a trois στα δίσεκτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, η ιστορία που κρύβει ένα “σακάκι σε εγγλέζικη φανέλα”, μια “τελευταία συνέλευση” σ’ έναν ελληνικό φοιτητικό σύλλογο στη Γερμανία τα χρόνια της RAF, που προκαλεί μια ανεξήγητη εξαφάνιση, ένας έρωτας σχεδόν στα όρια της παράνοιας, ένα ανεπίδοτο γράμμα, χωρίς αποστολέα και αποδέκτη.
Οχτώ διηγήματα, νεότερα και ανέκδοτα, που γεφυρώνουν το κενό μιας τριακονταετίας: για το ποδόσφαιρο και την αστυνομική λογοτεχνία, για τη φυγή μέσα στη σύγκρουση των αισθημάτων και την «πάλη των δύο γραμμών», για την πολιτική, τον στρατό και τον έρωτα, με φόντο την Ελλάδα και τη Γερμανία.
Με εκτενές σχόλιο από τον Βασίλη Βασιλικό κι ένα πορτραίτο με λέξεις για τον συγγραφέα από τον Ακύλλα Καραζήση.
Η συλλογή διηγημάτων Καρρέ-καρρέ πρέπει να ιδωθεί μέσα στο σύνολο του μέχρι τώρα πεζογραφικού έργου του συγγραφέα, αφενός γιατί το εξελίσσει, αφετέρου επειδή συμπληρώνει το κενό μιας τριακονταετίας. Αλλιώς ξαναδιαβάζονται τώρα το Tilt! Δοκίμιο για το φλίππερ, το Καφέ Λούκατς και το Ένα παράξενο καλοκαίρι, και άλλη διάσταση παίρνει το συγγραφικό του έργο, που κινείται πάνω σε τέσσερις “σταθερές”: μνήμη, ιστορία, έρωτας, περιπλάνηση.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
Κάποια μέρα, όχι μακρυνή, θα ξεκινήσουμε μαζί απ’ τον Σταθμό Λαρίσης για να φτάσουμε, πάντα με τραίνο, στο Haparanda-Boden σύνορα Σουηδίας-Φινλανδίας, δυο βήματα από την Λαπωνία.
Εμείς πιο νέοι στο πέρασμα του χρόνου
and she was standing there.
ΑΚΥΛΛΑΣ ΚΑΡΑΖΗΣΗΣ

Πηγές: Biblionet, Άγρα, Αλεξάνδρεια, Futura, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Εκδόσεις Καστανιώτη